Vitamin Eksikliği Belirtileri Nelerdir? Vitamin Eksikliği Nasıl Anlaşılır?

Sağlıklı kalmak için ihtiyacımız olan vitaminler beslenmemizde bulunması gerekmektedir. A,D,E,K vitamin eksikliği nedir ve vitamin eksikliği belirtileri nelerdir konulu bu araştırmamızda, yetersiz beslenme sonucunda oluşan sorunlara değindik. Sorularınız varsa, yazının altına yorum olarak yazabilirsiniz.

Yazı İçeriği

Vitamin Nedir?

Vitaminler insan beden ve ruh sağlığını doğrudan etkileyen mikro besin öğeleri olarak tanımlanabilir. 13 çeşit vitamin bulunmaktadır. Bu vitaminler vücut içindeki fonksiyonlarına ve günlük gereksinim duyulan doz miktarlarına göre farklılık gösterirler. Vitamin çeşitleri genel olarak yağda veya suda çözünebilme durumuna göre iki ayrı sınıfta incelenirler.

Yağda çözünen vitamin çeşitleri olan A, D, E ve K vitaminleri; vücut için gerekli olan günlük miktarın üstünde tüketildiklerinde vücutta depolanabilirler. Bu yüzden yetersizlik belirtilerinin gözlenmesi de yavaş olur. B ve C vitaminleri ise suda çözünen vitaminlerdir ve vücutta depolanamazlar. Suda eriyen bu vitaminlerin fazlası boşaltım sistemi ile vücuttan atılır. Bu yüzden her gün düzenli olarak diyet ile alınmaları gerekmektedir. Depolanamadıklarından dolayı da yetersizlik belirtilerinin gözlenmesi yağda çözünen vitaminlere kıyasla daha hızlı olur.

> Ayrıca, Vitamin Nedir? Vitamin Çeşitleri, Özellikleri ve Görevleri başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

A Vitamini

Büyüme ve vücut metabolizması için gerekli olan başlıca vitamin çeşitlerinden biridir. En önemli görevleri; bağışıklık sistemini güçlendirmesi, hücre yenilenmesine katkı sağlaması, vücudu kansere ve enfeksiyonlara karşı koruması, göz sağlığını geliştirmesi ve parlak, sağlıklı bir cilde sahip olmaya yardımcı olmasıdır. Sağlıklı ve yetişkin bir bireyin günlük A vitamini gereksinimi erkeklerde 1000 mg iken kadınlarda 800 mg’dır. Kadınlardaki bu doz gebelik boyunca 1000 mg’a, emzirme döneminde 1200 mg’a kadar çıkabilir. Karaciğer, balık yağı ve havuç yüksek miktarda A vitamini içeren besinler arasındadır.

> Ayrıca, A vitamini nedir ve A vitamini zengini diyet listesi örneğine mutlaka göz atın.

A Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

A vitamin eksikliği aşağıdaki sağlık sorunlarına neden olur:

Gece körlüğü, göz kuruluğu ve göz akı yumuşaması gibi görme bozuklukları
Ciltte kuruluk, pul pul dökülme, kabuklanma
Kemik ve diş gelişiminde rahatsızlıklar
Saç ve tırnakta kırılmalar
Yüksek tansiyon
İştahsızlık
Halsizlik

B1 Vitamini

Tiamin olarak da bilinen B1 vitamini, özellikle sinir sistemi sağlığı ile doğrudan ilişkilidir. Sinir hücrelerinin aksonlarını saran ve uyarıların hızla iletimini sağlayan miyelin kılıfın gelişimi için günlük yeterli miktarda B1 vitamini içeren besinler tüketilmesi gerekir. Besinlerin sindirimini sağlayan hidroklorik asit salgısının salınmasına da yardımcı olur. Ayrıca kan dolaşımının düzenlenmesine ve kardiyovasküler fonksiyonların işleyişinde de olumlu etkisi olan bir vitamin çeşididir. Beyin için gerekli olan enerjinn üretiminde de oldukça önemli B1 vitamini; vücudu stresin etkilerine karşı korur. Bu özelliğinden dolayı anti-stres vitamini olarak da anılmaktadır.

> Ayrıca, B Vitamini Nedir, Hangi Besinlerde Bulunur, Faydaları Nelerdir? başlıklı yazımıza bakabilirsiniz.

Bazı durumlarda vücudun B1 vitaminine olan ihtiyacının arttığı görülmektedir. Fazla miktarda alkol tüketimi; bireyin diyetindeki karbonhidrat miktarının diğer besin öğelerinden fazla olması; enerji gereksiniminin arttığı enfeksiyon, kronik rahatsızlık, gebelik, büyüme ve gelişme gibi durumlar ihtiyacın artmasına örnek verilebilir. Sağlıklı, yetişkin bir bireyin günlük alması gereken doz miktarı erkeklerde 1.2 mg, kadınlarda 1.1 mg, gebelik ve emzirme döneminde ise 1.4 mg’dır. B1 vitamini suda çözünün bir vitamin olduğundan depolanamaz ve fazlası idrar ile vücuttan atılır. Bu yüzden gereksinimden fazla alınan B1 vitaminin herhangi bir olumsuz sonucu bulunmamaktadır. En iyi B1 vitamini kaynakları ise tam tahıl ürünleri, et ve balıktır.

B1 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

B1 vitamin eksikliği aşağıdaki sorunlarına sebeb olur:

Beriberi hastalığı (Sinir sistemi hastalığıdır)
Sinir ve sindirim sistemi rahatsızlıkları
Fiziksel koordinasyon bozuklukları
Şişkinlik, hazımsızlık
Kaslarda güçsüzlük
Zihin bulanıklığı
Cilt hastalığı
Yorgunluk
İştahsızlık

B2 Vitamini

Diğer adı riboflavin olan B2 vitamini güneş ışığına duyarlı bir vitamindir. Bu yüzden riboflavin içeren gıdalar güneş ışığına maruz bırakılmamalıdır. B2 vitamininin deri ve göz sağlığına etki ettiği bilinmektedir. Besin öğelerinin metabolizmada kullanımında önemli rolü olan bu vitamin çeşidi kanda homosistein amino asidinin yeterli miktarda bulunmasını da sağlar. Büyüme ve gelişmede rol alan flavin mononükleotid (FMN) ve flavin dinükleotid (FAD) adında iki önemli koenzimi içermektedir. Sağlıklı ve yetişkin bir insanın gereksinim duyduğu doz erkeklerde 1.3 mg, kadınlarda 1.1 mg, gebelikte 1.4 mg ve emzirme döneminde 1.6 mg’dır. B2 vitaminin en iyi besin kaynakları et, süt, yumurta, karaciğer ve yeşil sebzelerdir.

B2 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

B2 vitamin eksikliği aşağıdaki sağlık sorunlarına neden olabilir:

Anemi(kansızlık)
Cilt rahatsızlıkları
Sinir sistemi bozuklukları
Görme bozuklukları, katarakt
Ağız kenarında yaralanmalar, ağız içi yaralar
Burun ve burun kenarında yaralanmalar

B3 Vitamini

Niasin veya nikotinik asit olarak da adlandırılan B3 vitamini sindirim ve sinir sistemi sağlığına destek verir. Enerji üretmek için kullanılan besin öğelerinin yapıtaşlarına çevrilmesine görev alır. Seks hormonları ve adrenalin, noradrenalin gibi stres hormonlarının düzenlenmesine de yardımcı olmaktadır. Dolaşım sistemine katkı sağlaması sayesinde; kötü kolesterol olarak adlandırılan LDL (Low Density Lipoprotein) kolesterolü tedavisinde ve yüksek trigliserit düzeyinin azaltılmasında kullanılabilir. Beslenme düzeninde besinler ile alınan triptofan karaciğerde niasine dönüşür. Bu yüzden de niasin gereksinimi diyetteki amino asit çeşidi olan triptofanın seviyesine bağlıdır. Yapılan araştırmalar sonucunda kaliteli protein içerikli diyetin niasin gereksinimi de azalttığı bilinmektedir. B3 vitamininin en iyi kaynaklar bira mayası, balık, somon ve ay çekirdeğidir.

B3 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

B3 vitamin eksikliği bazı önemli sağlık sorunlarına neden olur:

Pellegra hastalığı: Cilt, sindirim sistemi ve merkezi sinir sistemi ile ilişkili rahatsızlıktır.
Cilt problemleri, ciltte yaralar
Vücutta yanma hissi
Ağız yaraları, dilde kabarmalar
Sindirim bozuklukları
Dolaşım bozuklukları
Bulantı, kusma
Yorgunluk, uykusuzluk
Depresyon
Baş ağrısı, baş dönmesi

B5 Vitamini

Pantotenik asit olarak da adlandırılan B5 vitamini kan hücrelerinin (alyuvar, akyuvar ve kan pulcukları) yapımında etkilidir. Aynı zamanda yağların ve bazı hormonların sentezlenmesinde rol alır. Sağlıklı, yetişkin bir bireyin günlük tüketmesi gerektiği doz miktarı 5 mg iken hamilelik ve emzirme döneminde bu miktar 7 mg’a çıkmaktadır. Brokoli, yumurta, karaciğer ve tahıllar B5 vitamininin en yoğun bulunduğu besinlere örnektir. B5 vitamini günlük tüketilen çoğu besinde bulunduğu için eksikliği ender rastlanılan bir durumdur.

B5 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

B5 vitamin eksikliği kas ve baş ağrısı dışında aşağıdaki sorunlara neden olur:

Kaslarda güçsüzlük
Baş ağrısı, yorgunluk
Karın ağrısı
İshal

B6 Vitamini

Pridoksin olarak da bilinen B6 vitamini, oksijeni dokulara taşınmasında görevli olan kırmızı kan hücresi hemoglobinin oluşumunda etkilidir. Aynı zamanda damara zarar veren homosistein kimyasalının da seviyesini azaltır. B6 vitamininin; bağışıklık sistemininin güçlendirmesi, DNA onarımının sağlaması, sinir hücrelerinin iletimini sağlayan nörotransmitterlerin yapımında etkili olması, protein metabolizmasında proteinin aminoasitlere parçalanması gibi vücut metabolizmasında birçok önemli görevi vardır. Tükettiği protein miktarında artma oldukça B6 vitamini ihtiyacının da arttığı bilinmektedir. Sağlıklı ve yetişkin bireylerde günlük tüketilmesi gereken doz erkeklerde 2 mg, kadınlarda 1.6 mg, gebelikte 2.2 mg ve emzirme döneminde 2.1 mg kadardır. Yeşil yapraklı sebzeler, yumurta, karaciğer ve tavuk B6 vitamini yönünden kaliteli besinlerdir.

Karpal tünel sendromu (parmaklarda uyuşma ve bileklerde ağrı gibi belirtiler) tedavisinde, hamilelik döneminde bulantı ve kusmaları önlemesinde B6 vitamini gıda takviyesi olarak önerilebilir. Tiroidi fazla çalışan bireylerin B6 vitamini ihtiyacı da fazladır. Bu kişilerin ihtiyacını karşılayamaması durumunda kas güçsüzlüğü ortaya çıkmaktadır. Ayrıca gebelik, hamilelik, yaşlılık döneminde ve doğum kontrol hapı kullanan kişilerde B6 vitamini gereksiniminin fazla olduğu bilinmektedir. Ancak bilinçsiz kullanılan B6 vitamininin fazlası toksik etki yaratabilir ve geri dönüşümü olmayan sinirsel sorunlara neden olabilir. Bu yüzden besin takviyesi olarak kullanılmadan önce dikkat edilmelidir.

B6 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

B6 vitamin eksikliği bazı sağlık sorunlarına sebeb olabilir:

Egzama: Deride kaşıntı ve döküntüye neden olan bir hastalıktır.
Dil ve deride çatlaklar
İltihaplanma
Anemi
Sinir sistemi problemleri
Depresyon
Böbrek taşı oluşumu

B7 Vitamini

Daha çok biotin adıyla bilinen B7 vitamini, ince bağırsaklarda bulunan yararlı bakteriler tarafından sentezlenebilir. Enerji üretimi için karbonhidrat metabolizmasına yardımcı olmaktadır. Özellikle saç ve cilt sağlığına olumlu vardır. Aynı zamanda diyabetik hastalarda insülin direncini düşürmek için önerilen bir vitamin çeşididir. Karaciğer, yumurta sarısı, badem ve soya iyi birer B7 vitamini kaynağıdır. Gün boyu tüketilen çoğu gıdada bulunduğundan dolayı eksikliği nadir görülür. Ancak yüksek doz biotin tüketildiğinde mide bulantısı ve ishal gibi durumlar ile de karşılaşılabilir.

B7 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

B7 vitamin eksiliği’nde aşağıdaki durumlar görülür:

Saç dökülmesi
Saç ve tırnak kırılması
İştahsızlık

B9 Vitamini

Folat veya folik asit olarak da isimlendirilen B9 vitamini DNA ve RNA sentezinde görevlidir. Yapılan araştırmalarda hafızayı güçlendirdiği, depresyon ve bunamayı önlediği görülmüştür. Bu sayede Alzheimer ve kolon kanserine karşı da mücadele eder. En önemli özelliği ise bebekte oluşan doğumsal gelişim bozukluklarının önlenmesidir. Bu yüzden gebelikten 3 ay öncesinde folik asit takviyesine başlanıp, gebeliğin ilk 3 ayı bitene kadar kullanılmaya devam edilmesi önerilir. Folik asit eksikliği ile doğan bebekte nöral tüp defekti (beyin ve omurilik ile ilgili anormallikler) veya megaloblastik anemi (kemik iliğindeki hücrelerin ve kandaki alyuvarların anormal büyüklükte olması) gibi doğumsal gelişim bozukluklarının olma riski yüksektir. Gebelik döneminde folik asit gereksinimi 0.4 mg kadardır. Karaciğer, yeşil sebzeler, mercimek ve nohut bol miktar B9 vitamini içeren besinler arasında yer alır.

B9 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

B9 vitamin eksikliği durumunda aşağıdaki belirtiler görülebilir:

Anemi
Büyüme ve gelişmede gerilik
Deride yaralar
Yorgunluk
İştahsızlık
İshal
Baş ağrısı
Kalp çarpıntısı

B12 Vitamini

Bir diğer adıyla kobalamin olan B12 vitamininin vücuttaki işlevi folik asit ile benzerlik göstermektedir. B12 vitamini; DNA sentezinde, proteinin hücre içinde kullanımında ve enerji üretiminde görev alan bir vitamin çeşididir. Sinir sağlığı için oldukça önemlidir. Aynı zamanda büyüme ve gelişmede, kanda bulunan alyuvarların yapımında ve hücrelerin iletişimini sağlayan nörotransmitterlerin üretiminde görevlidir. B12 vitamininin vücutta emilimi iki adımda gerçekleşir. Vücuda besinler ile alınan B12 vitamini ilk olarak midenin iç zarı tarafından salgılanan hidroklorik asit yardımıyla bağlı olduğu proteinlerden kopar. Daha sonra midede salınan intrinsik faktör olarak bilinen bir proteine bağlanır ve emilim gerçekleşir.

Gastrit, mide ülseri gibi mide rahatsızlığı yaşayan bireylerde B12 vitamini emiliminde yetersizlik görülebilir. Mide kanserinden dolayı midenin bir kısmı alınmış olan bireylerin mide salgıları yeteri kadar salgılanamadığından B12 vitamini emilemeyebilir. Bu bireylerde oluşabilecek B12 vitamini eksikliğinin giderilebilmesi için düzenli takviye almaları önerilir. Sağlıklı, yetişkin bir bireyin günlük gereksinimi 2.4mg iken; bu değer hamilelikte 2.6 mg, emzirme döneminde ise 2.8 mg’a çıkmaktadır. B12’nin en iyi kaynakları et, et ürünleri, balık, süt ve peynir gibi hayvansal kaynaklardır. Bu yüzden vejeteryan veya vegan bireylerde eksikliğinin görülememsi için bitkisel kaynaklı sütler (badem sütü, hindistan cevizi sütü) önerilir. B12 vitamini eksikliği toplumda sık görüldüğünden çoğu multivitaminde bulunur.

B12 Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

B12 vitamin eksikliği durumunda aşağıdaki belirtiler görülebilir:

Yorgunluk, halsizlik, uyuşukluk
Unutkanlık, hafıza kaybı
Konsantrasyon bozukluğu, dikkatsizlik
Bağışıklık sisteminde zayıflık
Çocuklarda iştahsızlık, depresyon ve büyüme geriliği
Yürümede denge kaybı
Alzheimer ve diğer sinir sitemi rahatsızlıkları
Pernisyöz anemi: B12 vitamini eksikliği sonucu görülen düşük alyuvar miktarı.

C Vitamini

Kimyasal adı askorbik asit olan C vitamini, bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı dirençli olmayı sağlar. Vitamin C’nin vücuttaki genel özellikleri aşağıda sıralanmıştır:

Kemik, diş, damar ve cilt sağlığını güçlendirir.
Protein metabolizmasında rol oynar.
Antioksidan özelliği sayesinde vücut içinde serbest radikallerle savaşır.
Kan şekerini düzenler.
Enerji üretimini ve stres ile alakalı hormonların salgılanmasında rol alır.
Kan dolaşımını düzenler.
Katarakt oluşumunu önler.
Bağ dokusu bileşeni olan kolajen yapına destek vererek hücrelerin yenilenmesini sağlar.
Vücutta demir emilimine yardımcı olur.

Sağlıklı ve yetişkin bireylerin günlük C vitamini gereksinimi erkeklerde 90 mg, kadınlarda 75 mg, gebelikte 85 mg, emzirme döneminde ise 120 mg’dır. Sigara içen veya sigaraya maruz kalan bireylerin plazma seviyeleri düşük olduğu için günlük gereksinim oranı 100 mg’a kadar çıkabilir. Aşırı miktardaki C vitamini tüketimi vücutta toksik etki yaratabilir. Bu yüzden böbrek taşı oluşumu, ishal ve cilt rahatsızlıkları gibi sorunlar görülebilir. C vitamini açısından en zengin gıdalar turunçgiller, çilek, kivi, domates, patates ve brokoli gibi sebze ve meyvelerdir.

C Vitamini Yetersizlik Belirtileri Nelerdir?

C vitamin eksikliği durumunda aşağıdaki sağlık belirtileri görülebilir:

Skorbüt (iskorbüt) hastalığı: Yorgunluk, diş eti sorunları, ciltte morarma ve çatlaklar ile kendini gösterir.
Bağışıklığın güçsüzleşmesi, kolay hasta olma
Kas, eklem ve kemiklerde ağrı
Diş eti hastalıkları
Ağız içi yaralar
Demir eksikliği
Kansızlık
Yorgunluk, halsizlik
Romatizma
Selülit oluşumu

D Vitamini

Kimyasal adı kalsiferol olan D vitamini, kalsiyum ve fosforun emilimini arttırarak kemik ve dişleri güçlenmesinde etkili olan bir vitamin türüdür. Bağışıklık sistemini güçlendirmesi, enfeksiyonlara karşı koruyucu olması, hormon sentezinde görev alması, metabolizmayı düzenleyerek kilo kontrolünü sağlaması vitamin D’nin görevleri arasındadır. Vücuttaki D vitaminin büyük bir kısmı Güneş ışınları sayesinde deri tarafından sentezlenir. Sentezlenen D vitamini kas ve yağ dokuda depolanabilir. Sağlıklı, yetişkin bir bireyin günlük alması gereken doz 600-800 IU / 15 mcg civarıdır. Fazlası kandaki kalsiyum miktarını arttıracağı için böbrek taşı, kalp rahatsızlıkları, kabızlık, mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir. D vitamini az miktarda da olsa besinler ile vücuda alınabilir. Çoğunlukla hayvansal besin kaynaklı besinlerde bulunan D vitamini için en iyi kaynaklar; yumurta, sardalya ve somondur.

D Vitamin Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

D vitamin eksikliği durumunda aşağıdaki sağlık belirtileri görülebilir:

Osteoporoz (kemik erimesi)
Osteomalasi (kemik yumuşaması)
Raşitizm: Çoğunlukla çocuklarda görülen kemik zayıflığı hastalığıdır.
Çocuklarda büyüme ve diş çıkarmada gecikme
Hastalıklara sık yakalanma
Kemik ve kaslarda ağrı
Güçsüzlük, yorgunluk

E Vitamini

Tokoferol olarak da adlandırılan E vitamini, sağlıklı ve pürüzsüz bir cilt için önemli bir vitamindir. Bağışıklık sistemini güçlenmesinde, göz sağlığının korunmasında ve yaraların iyileşmesinde etkilidir. Antioksidan özelliği sayesinde radyasyona ve kansere karşı doğal bir koruyucudur. Alzheimer ve Parkinson hastalıklarını, damar tıkanıklığını ve sertliğini önlediğine dair de yapılan çalışmalar vardır. Sağlıklı ve yetişkin bir bireyin günlük gereksinimi erkeklerde 10 mg , kadınlarda 8 mg iken gebelikte 15 mg ve emzirme döneminde 19 mg’a kadar artmaktadır. Bitkisel yağlar ve yağlı tohumlar en iyi E vitamini kaynağı olan besinlerdir.

E Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

E vitamin eksikliği aşağıdaki sağlık sorunlarına neden olabilir:

Kısırlık
Cinsel işlev bozukluğu
Yaraların iyileşmesinde gecikmeler
Göz problemleri
Çabuk yorulma
Kansızlık
Erken yaşlanma
Karaciğer rahatsızlıkları
Damarda tıkanıklık ve sertlik oluşması

K Vitamini

K vitamininin başlıca görevi kanın pıhtılaşmasını sağlayarak kaza ve yaralanma durumlarında kan kaybını önlemesidir. Antioksidan içeriğe sahip özelliği sayesinde kansere karşı doğal koruyucudur ve bağışıklığı güçlendirir. Aynı zamanda hücrelerin gelişmesini ve yenilenmesine de katkı sağlar. Besinler ile vücuda alınabildiği gibi bağırsakta bulunan yararlı bakteriler tarafından da K vitamini sentezlenebilir. Sağlıklı ve yetişkin bir bireyin günlük ihtiyaç duyduğu doz erkeklerde 120 mcg, kadınlarda 90 mcg, gebelikte ve emzirme döneminde 90 mcg kadardır. Yeşil yapraklı sebzeler, patates, bitkisel yağlar, yumurta sarısı ve karaciğer K vitamini içeren besinlere örnektir.