Çinko nedir?

Çinko vücutta önemli fonksiyonları olan önemli minerallerden biridir. Böbreklerde, karaciğerde, kas ve kemiklerde yüksek oranda bulunan bir mineraldir. Bu mineral, diğer bütün mineraller  gibi eksikliğinde vücutta anormal durumlara sebebiyet verebilmektedir. Dolayısıyla sağlıklı bir vücut ve normal vücut fonksiyonları için mutlaka yeterli ve dengeli bir beslenme şarttır.

Çinko Faydaları ve Yararları Nelerdir?

Sağlıklı bir vücut fonksiyonu ve yaşam için önemli bir mineraldir. Dolayısıyla vücut için önemli birçok fonksiyona sahiptir, bunlar arasında:

  • Cilt, tırnak ve saç sağlığı için oldukça önemli bir mineraldir. Sağlıklı, canlı ve parlak saçlar aynı zamanda kırılmayan dayanıklı tırnaklar ve canlı, genç bir vücut için gereklidir.
  • Bağışıklık sistemi üzerinde etkili önemli bir mineraldir. Dolayısıyla hastalık riskini en aza indirir. Enfeksiyon, ishal ve kanser üzerinde olumlu etkilerinin olduğu söyleniyor.
  • Göz sağlığı için de oldukça yararlı olan bu mineral, retina da önemli oranda bulunmaktadır ve yaşa bağlı olarak giderek azalmaktadır. Katarakta karşı koruyucudur.
  • Büyüme ve gelişme için gerekli en önemli mineraldir ve özellikle sağlıklı bir gebelik için de gereklidir.
  • Çinkonun en önemli görevlerinden biri de üreme sağlığıdır. Özellikle erkeklerde prostat kanserine karşı koruyucudur ayrıca cinsiyet organlarının gelişiminde rol oynar.
  • Bu mineral beyindeki tat ve koku reseptörlerini de harekete geçirir aynı zamanda iştah üzerinde etkilidir.
  • Antioksidan özeliktedir yani vücudu serbest radikallere karşı korur. Bu özelliği sayesinde beyinde ağır metallerin birikmesini önler dolayısıyla Alzheimer hastalığını da önler.
  • Büyüme hormonu salgısını artırır ve kemik gelişimini sağlar.
  • Uzun süreli zindelikte sağlar öyle ki eksikliği kronik yorgunluğa neden olabilir.
  • Çinkonun belki de en önemli fonksiyonu bir metalloenzim olmasıdır. Vücutta birçok enzimin yapısına doğal olarak katılmaktadır.

Günlük Çinko İhtiyacı Ne Kadardır?

Normal vücut fonksiyonlarının devamı için bu mineralinin vücutta belli bir oranda bulunması şarttır. Bu miktar kişiden kişiye değişebileceği gibi aynı bireyde farklı dönemlerde de farklılık göstermektedir.

Sağlıklı ve dengeli bir beslenme ile bu mineralin eksikliği sonucu ortaya çıkabilecek problemlerin hepsi ortadan kaldırılabilir. Peki sağlıklı bir yaşam için gerekli olan bu minerale olan ihtiyacımız ne kadardır?

  • 0-6 aylık bebeklerde gereksinim 2 mg
  • 7-12 aylık bebekler için 3 mg
  • 1-3 yaş çocuklar için gereksinim 3 mg
  • 4-8 yaş çocuklarda ise 5 mg
  • 9-13 yaş için gereksinim 8 mg
  • 14-18 yaş ergenlik grubu için 9-11 mg
  • 19 yaş üzeri yyetişkinlerde ise kadınlarda 8 mg iken erkeklerde 11 mg
  • 18 yaş altı gebelerde 12 mg
  • 18 yaş üzeri gebelerde 11 mg
  • 18 yaş altı emziklilik dönemi için 13 mg iken
  • 18 yaş üzeri emziklilik döneminde ise bu miktar 12 mg’dır.

Bu miktarlara yönelik yapılan sağlıklı bir beslenme sonucunda bu minerale yönelik bir eksikliğe bağlı sorun görülmemelidir.

Çinko Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Vücut için elzem olan minerallerden bir tanesidir. Bilindiği üzere vücut için sayısız faydası vardır diyebiliriz. Dolayısıyla dengesiz ve bu mineral yönünden yapılan yetersiz bir beslenme sonucunda bir çok sorunla karşılaşabiliriz. Peki vücutta oluşabilecek anormal fonksiyonlar nelerdir şöyle bir bakalım.

  • En önemli belirti büyümede gerileme yani cüceliktir. Bilindiği üzere bu mineral büyüme ve gelişmede en önemli minerallerden biriydi.
  • Cinsiyet organları sağlıklı bir şekilde gelişemez ve gelişiminde gecikme oluşur.
  • Bağışıklık sisteminde önemli etkileri olan çinko eksikliği durumdaki hastalıklara karşı direnç azalır ve hastalıkların iyileşme süresi azalır.
  • Çinko yaraların hızlıca iyileşmesinde ve onarımında görevlidir dolayısıyla eksikliğine bağlı olarak yaraların iyileşmesinde gecikmelere neden olur.
  • Tat, koku duyularında azalmalar meydana gelir aynı zamanda iştah olumsuz etkilenir.
  • Ciltte kuruluk, akne ve sivilce oluşumuna neden olabilir.
  • Cansız, parlak olmayan ve kolaylıkla dökülen saçlara neden olabilir.
  • Dolaylı yoldan anemi oluşmasına sebebiyet verebilir.
  • Gözlerle ilgili problemler ortaya çıkar. Katarakt ve makuler dejenerasyon riski artar. Görme kaybı ile sonuçlanabilir.
  • Sürekli yorgunluk hali oluşur.
  • Tırnaklarda beyaz nokta oluşumu ve sık sık sulu ishal meydana gelebilir.
  • Üremeyi olumsuz etkileyip kısırlığa neden olabilir.
  • Soğuk algınlığına yakalanma riski artar.

gibi bir çok eksiklik belirti sayılabilir.

Çinko eksikliğine neden olan etmenler nelerdir?

Temel sebebi yetersiz ve dengesiz beslenmedir. Bu şekilde yapılan düzensiz bir beslenme sonucunda bu mineral ile birlikte daha birçok vitamin mineral eksikliği ve bunlara bağlı anormal vücut fonksiyonları görülür.

Yüksek miktarda alkol tüketimi, karaciğer-böbrek-pankreas hastalıkları, vücutta ciddi yanık oluşması ve diğer cilt hastalıkları, stres, vejeteryanlık, her türlü yeme bozuklukları, bağırsak hastalıkları, down sendromu, kortizon ve barbiturad vb ilaç kullanımı, aşırı miktarda yapılan fiziksel aktivite, tek yönlü beslenme gibi birçok durum çinko eksikliği durumuna sebebiyet veren etmenlerdir.

Ayrıca demir, bu mineralin emilimini baskılamaktadır; dolayısıyla demir takviyesi alan bireylerde eksikliği sıklıkla görülebilir. Yine ülser, reflü, gasrit, ishal gibi gastrointestinal sistem rahatsızlıkları çinko eksikliği durumuna neden olabilir.

Dolayısıyla çinko eksikliği sebebi mutlaka araştırılmalı, bunun için doktora başvurulmalı ve ortaya çıkan neden ne ise bunu düzeltme yoluna gitmeli ve sebep ne olursa olsun yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazanmalı ve bu alışkanlıktan hiçbir zaman vazgeçilmemelidir. Yeterli ve dengeli bir beslenme ile eğer bu mineral sağlanamıyorsa gerektiğinde doktor kontrolünde takviye alım yapılabilir.

Çinko miktarına da dikkat edilmesi gerekmektedir. Gereğinden fazla alınan yani günlük 200 mg dan fazla alınan bu mineral sonrasında bulantı, kusma, karın ağrısına ayrıca bakır emiliminin bozulmasına, demir eksikliğine ve bağışıklık sisteminde bozulmalara neden olur.

En Zengin Çinko İçeren Yiyecekler ve Besinler

Birçok hayvansal ve bitkisel gıdada yeterli oranda bulunmaktadır.

Çinkonun en iyi kaynakları ;

  • Kırmızı et, örneğin 100 g dana etinde ortalama 5-10 mg bulunurken aynı miktarda kuzu etinde ise yaklaşık 6.7 mg çinko bulunur.
  • Tavuk yerine hindi eti kullanmak da bu mineral açısından açısından avantaj sağlar.
  • Kabak çekirdeğinin 100 g’ı 6.6 mg çinko içermektedir ve bu da yüksek bir orandır.
  • Sarımsak, yer fıstığı , ıspanak , karaciğer iyi kaynaklardır diyebiliriz.
  • Beyaz mantarın 100 g’nda yaklaşık 8 mg çinko bulunur.
  • Bezelye, fasulye, barbunya yine önemli kaynaklardır.
  • Doğada en fazla bu mineral istiridyede bulunmaktadır ve bunun 100 gramında yaklaşık 16.6 mg bulunur.
  • Süt ürünleri ve yumurta çinko açısından çok zengin değildir.
  • Beyaz peynirde bu 8 mg iken kaşar peynirinde ise bu oran 3.2 mg’dır.
  • Yumurtanın 100 gramında 1.3 mg bulunmaktadır.
  • Bitkisel gıdalarda da bu mineral bulunur fakat yüksek bi miktarda değildir bir de yapısında fitik asit olduğu için emilimi olumsuz etkilenir.
  • Örneğin, kuru fasulye 3.6 mg nohut için 3.4 mg’dır. Yer fıstığı 3.3 mg iken ceviz için bu oran 3 mg’dır. Çavdar unu 5mg, yulaf ise 4 mg bulundurur.

Sağlıklı bir şekilde beslenerek çinko ve diğer birçok mineral ve vitaminin neden olabileceği eksikliğe bağlı belirtinin önüne geçebiliriz.

Ayrıca, bir önceki Fosfor Nedir? Fosfor Eksikliği ve Yüksekliği Belirtileri Nelerdir? başlıklı yazımıza göz atabilir. Kemik ve diş sağlığı açısından faydalı olan bu mineral hakkında detayları ve en zengin fosfor kaynağı içeren besinleri öğrenebilirsiniz. Sorularınız için yazının altına yorum olarak bırakabilirsiniz.

Beğenin ve paylaşın, herkes faydalansın!