Spastik Kolon Nedir?
Spastik kolon, bağırsaktaki işlev bozukluğuna bağlı olarak gelişen bir rahatsızlıktır. Bu bağırsak rahatsızlığın sebebi net olarak bilinemeyen ve büyük komplikasyonlara neden olmayan bir rahatsızlık olduğu için hastalık olarak ele alınmaz.
Spastik kolon aynı zamanda huzursuz bağırsak sendromu veya irritabl bağırsak sendromu olarak da bilinir. Bu rahatsızlık sadece kalın bağırsağı etkilemekle kalmayarak tüm sindirim ve boşaltım sisteminin de sağlıklı çalışmasını olumsuz etkiler. Bu bağırsak rahatsızlığında bağırsakların kendisinde herhangi bir sorun yoktur, bu nedenle bu rahatsızlık bağırsaklarda kalıcı hasarlara neden olmaz ve kansere dönüşmez.
Sindirim sistemi rahatsızlıklarının en yaygın görülen bu rahatsızlık, karın bölgesinde ağrı, düzensiz bağırsak hareketleri, aniden gelen tuvalet ihtiyacı ve şişkinlik gibi sorunlarla ortaya çıkarak kabızlık, ishal gibi şikayetlere neden olur.
Spastik kolon rahatsızlığına genellikle ergenlik döneminin sonu, erişkinlik döneminin başında daha sık rastlanır. Aynı zamanda kadınlarda erkeklere oranla daha sık gözlenen bir rahatsızlıktır. Bunun nedeni olarak hormon değişimleri gösterilmektedir.
Spastik kolon rahatsızlığı yaşayan bireylerde şikayetler, yaşam kalitesini düşürecek düzeydedir. Bu rahatsızlığının nedeni bilinmemekle beraber kesin tedavisi de yoktur. Tedavisi ise şikayetleri hafifletmek odaklı yapılır.
Spastik Kolon Nedenleri Nelerdir?
Spastik kolon rahatsızlığında bağırsak kasları kasılma fonksiyonunu doğru şekilde kullanamaz. Bu kasların istemsizce düzensiz çalışmaya başlamasıyla beraber bağırsağın içindeki maddeler boşaltılmak üzere hareketlendirilir.
Bağırsak ve bağırsak kasları mikroskopla incelemeye alındığında herhangi bir problem gözlenmese de kaslar fonksiyonlarını doğru şekilde yerine getiremez.
Stres:
Spastik kolonun nedenleri arasında stres en başta gelir. Kaygı bozukluğu, depresyon, panik bozukluk gibi psikolojik sorunların bu şikayetlerini artırdığı bilinmektedir, buna rağmen psikolojik rahatsızlıklarla bu bağırsak rahatsızlığı arasındaki ilişki net bir şekilde henüz ortaya koyulamamıştır.
Besin Hassasiyetleri:
Spastik kolon rahatsızlığı olan bireylerde, yağlı, baharatlı ve karbonhidrat içeriği yüksek besinlerin tüketiminin şikayetleri artırdığı gözlenmiştir. Aynı zamanda alkollü ve kafeinli içeceklerin tüketimi de bu rahatsızlığı yaşayan bireyler için önerilmemektedir.
Bunlara ek olarak araştırmalar sonucunda gluten hassasiyeti olan bireylerde bu rahatsızlığın şikayetleriyle daha sık karşılaşıldığı gözlenmiştir. Yine de henüz gluten hassasiyetinin spastik kolona neden olduğu kanıtlanamamıştır.
Laktoz intoleransıyla spastik kolon karıştırılmamalıdır.*
Beyin bağırsak bağlantısı:
Beyin ve bağırsak bağlantısı mükemmel bir işleyiş için temel esastır. Aradaki sinyal iletiminin kopukluğu ya da hasarı neticesinde spastik kolon meydana gelebilmektedir.
Enfeksiyonlar:
Bağırsaklarda oluşan iltihaplar neticesinde spastik kolon meydana gelebilir. Bağırsaklarda bakteri ve parazit artışıyla beraber bağırsak epitelinde hasar meydana gelir ve bağırsakta iç denge bozulur bu da bağırsak fonksiyonlarının doğru şekilde gerçekleşememesiyle sonuçlanır.
Hormon dengesi:
Kadınlarda meydana gelen menstrüasyon döngüsüyle beraber hormon dengesi değişir. Özellikle spastik kolon şikayetlerinin bu dönemde arttığı gözlemlenmiştir.
Bağırsakta bakteri sayısının artması:
Bağırsağımızda bulunan bakteriler sindirim sistemimiz için büyük önem taşır, fakat bu bakterilerin sayılarının artmasıyla besinler henüz sindirilemeden bu bakteriler tarafından fermantasyona uğrayarak gaz açığa çıkarır bu da karın bölgesinde şişkinliğe sebep olur. Bu sebeple spastik kolon şikayetleri gözlemlenir.
*Yapılan araştırmalar spastik kolon rahatsızlığı görülen bireylerde fazladan gaz üretimine rastlanmadığı, bu bireylerin aşırı hassas olduğu için şişkinlik hissini daha çok yaşadığı yönünde veriler ortaya koymuştur.
Spastik Kolon Belirtileri Nelerdir?
Spastik kolon rahatsızlığında şikayetler yalnızca bağırsak fonksiyonu bozukluğu değil tüm sindirim sistemi ile ilintilidir. Mide, yemek borusu rahatsızlıkları bağırsaklardaki hassasiyete eşlik eden şikayetlerdendir. Henüz hastalığın net bir sebebi bulunamadığından ve belirtilerinin birçok hastalıkla ilişkilendirilebilir olmasından dolayı teşhis için aşağıdaki temel prensipler uygulanır.
Bu barsak rahatsızlığının teşhisi konulurken dikkat edilen temel prensipler;
- 3 aydan fazla süren ishal-kabızlık ya da birbirini takip eden (dönüşümlü gerçekleşen) ishal-kabızlık şikayetlerinin mevcut oluşu,
- Diğer bağırsak hastalıklarına ait şikayetlerin gözlenmemesidir. Örneğin kanlı idrar spastik kolonda gözlenmez bu durumda başka hastalıklar düşünülmelidir.
Başlıca şikayetler;
- karın ağrısı,
- bulantı,
- çoğunlukla karın bölgesinin sol alt tarafında hissedilen künt ağrılar ya da kramplar,
- şişkinlik-gaz problemi,
- aniden gelen tuvalet ihtiyacı,
- midede yanma,
- rahatsızlığın ishal olarak gözlendiği bireylerde günde 3 defadan fazla dışkılama,
- kabızlık olarak gözlendiği bireylerde haftada 3 defadan az dışkılama
Spastik kolon rahatsızlığında hastalarda; ishal, kabızlık veya ikisinin de dönüşümlü periyotlarla yaşandığı da gözlemlenebilir. Bu şikayetlere ek olarak hastalarda iştah kaybı oluşabilir. Spastik kolon psikolojik bir rahatsızlık olmasa da depresyon, kaygı bozukluğu, stres gibi psikolojik sorunlarda bu bağırsak şikayetlerinde artış gözlenir. Bu rahatsızlığı yaşayan bireylerde stresin sebep olduğu en ufak bir uyarıcıda bile kalın bağırsak aşırı derecede etkilenebilmektedir.
Spastik kolon rahatsızlığında hormon değişimleri etkileyici rol oynar. Özellikle bu bağırsak rahatsızlığı görülen kadınlarda adet döngüsünde şikayetlerin arttığı bu yüzden adetin daha ağrılı geçtiği gözlemlenmiştir.
Tüm bu belirtilerle beraber; halsizlik, yorgunluk, uyku bozukluğu, baş ağrıları, konstrasyon bozukluğu, baş dönmesi, idrar yapma esnasında yanma hissi gözlemlenebilen bir diğer belirtilerdendir.
Spastik Kolon Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Spastik kolon, bireyleri fazlasıyla rahatsız eden ve yaşam kalitesini doğrudan etkileyen bir rahatsızlık olsa da hayati tehlikeye sahip bir rahatsızlık değildir ve sonradan kanser gibi büyük rahatsızlıklara dönüşmez.
Hastalığın tanınması ve bu durumların bilinmesi, çoğunlukla stres kaynaklı gelişen bu hastalığın, hasta için psikolojik anlamda rahatlamasına ve bu sayede şikayetlerin hafiflemesini dahi sağlayabilir.
Kişinin fiziksel özelliklerine ve sağlığına göre hazırlanan bir fiziksel aktivite planı, bağırsakların düzenli ve doğru çalışması için büyük katkı sağlayacaktır. Aynı zamanda düzenli yapılan fiziksel aktivitenin stresi azalttığı araştırmalarca kanıtlanmıştır. Bu da çoğunlukla stres kaynaklı gelişen bu semptomlarının azalmasını sağlayacak bir sonuçtur.
Çoğu bağırsak rahatsızlıklarında psikoterapiye başvurulmuş ve olumlu sonuçlar alınmıştır. Depresyon, kaygı bozukluğu ve stres gibi problemlere sahip bu rahatsızlığı yaşayan bireyler için psikolojik tedavi şikayetlerin azalması ve rahatsızlığın giderilmesinde büyük öneme sahiptir.
Doğru beslenme planı, öğünlerin sık ve düzenli olması, öğünleri her gün aynı saatte yapmak sindirim sisteminin düzenli çalışmasını sağlar. Düzenli çalışan sindirim sisteminde spastik kolon semptomlarına daha nadir rastlanır.
Yeterli sıvı alımının sağlanması sağlıklı bir vücut için vazgeçilmez olduğu gibi tedavi için gereklidir.
Yukarıda bahsedilen tedavi yöntemleriyle düzelmeyen şikayetlerde doktorunuz semptomları gidermek adına ilaç verebilir. Bu ilaçlarla kesin tedavi gerçekleşemez ama şikayetlerin azalmasıyla spastik kolon yaşayan bireyde rahatlama sağlanır.
Tedavide kullanılan ilaçlar;
- Antidepresanlar
- Antisiyolitikler
- Antispazmodikler
- Ve ağrı kesicilerdir.
Spastik Kolon Diyet Tedavisi Nasıl Uygulanır?
Spastik kolon için en önemli tedavi yöntemi doğru bir beslenme planıdır. Bu bağırsak rahatsızlığında beslenme en önemli tedavi yöntemlerinden biridir. Her besinin farklı bir özelliği vardır ve sindirilirken, vücutta kullanılırken çeşitli maddeler açığa çıkarır, açığa çıkan maddeler bu rahatsızlığı yaşayan bireylerde hassasiyet oluşturabilir.
Bu yüzden şikayetlere göre düzenlenmiş bir beslenme planı bu durumların önüne geçmek adına büyük önem taşır. Örneğin; bazı besinler bağırsakta şişkinlik hissini artıracak gaz yapıcı özelliktedir. (Kuru fasulye, lahana, brokoli, bulgur…) şişkinlik problemi yaşayan spastik kolonlu bireylerin beslenme planında bu besinlere yer verilmemesi şikayetlerin hafiflemesi bakımından önemlidir.
Alkollü ve gazlı içecekler bu rahatsızlığın şikayetlerini artırır. Kahve gibi kafeinli içeceklerde kafein bağırsak kaslarını harekete geçirir. Hassas olan bağırsaklardaki bu hareket olumsuz etkilere neden olur. Bu yüzden kafeinli içeceklerin tüketimi bu rahatsızlığı yaşayan bireyler için önerilmez.
Lifli, posalı yiyeceklerin doğru miktarda tüketimi bağırsak sağlığını destekler. Bu sayede bağırsak kasları düzenli çalışarak, sindirim ve boşaltım sisteminin sağlığına katkı sağlar.
Öğünlerin atlanmadan düzenli yapılması sindirim sistemi sağlığını destekler. Her gün aynı saatte beslenmek bağırsakların düzenli çalışmasını sağlar.
Örnek Spastik Kolon Diyeti
Aşağıdaki diyet listesi örnek niteliğinden hazırlanmıştır. Porsiyon ölçüleri kişinin yaş, cinsiyet, boy, kilo ve fiziksel aktivite değerlerine göre farklılık gösterebilir. Beslenme programı uygulanırken semptomların görülmemesi için yasaklı besinlere mutlaka dikkat edilmesi gerekmektedir.
Kahvaltı:
- 1 adet haşlanmış yumurta
- 2 dilim yağsız beyaz peynir
- 1-2 dilim beyaz ekmek
Kuşluk:
- 1 adet olgun muz veya 1 adet kabuksuz elma
Öğlen:
- 100-120 gr ızgara veya haşlama sığır, dana, koyun, tavuk, hindi eti, balık
- 1 bardak ayran veya 1 kase yoğurt
- 1 dilim beyaz ekmek veya 3 kaşık pirinç pilavı/makarna/kuskus/erişte
- Mevsim salata
İkindi:
- 1 bardak süt
Akşam:
- 8 kaşık sebze yemeği
- 1 kase yoğurt veya 1 bardak ayran
- 1 dilim beyaz ekmek veya 3 kaşık pirinç pilavı/makarna/kuskus/erişte
- Mevsim salata
Gece:
- 1 adet olgun muz veya 1 adet kabuksuz elma
Ayrıca, bir önceki Crohn Hastalığı Nedir? Örnek Crohn Hastalığı Diyeti başlıklı yazımıza göz atabilir. Tanısı zor olan ve uzun süreli devam eden barsak hastalığı hakkında detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Siz de fikrinizi belirtin