B12 Vitamini Eksikliği Belirtileri (Kobalamin) ve Diyet Tedavisi Yöntemleri 

B12 vitamini eksikliği depresyon ve nöropati gibi sağlık sorunlarında neden olabilir. Bu vitamin eksikliği belirtileri, tedavisi hakkında ayrıntıları aşağıdaki yazımızdan okuyabilirsiniz. Sorularınız varsa, yazının altına yorum olarak bırakabilirsiniz. Keyifli ve bol sağlıklı okumalar.

Kısaca, B12 Vitamini Eksiliği Nedir ve Nasıl Oluşur?

B12 vitamini (kobalamin) suda çözünebilen ve vücutta depolanabilen bir vitamindir. Kobalt metali içermektedir, bu nedenle kobalamin de denmektedir. Sağlıklı beslenen bir insan vücudunda 2 mg karaciğerde, ve 2 mg da vücudun diğer bölgelerinde olmak üzere toplamda 4 mg B12 vitamini depolandığı bildirilmiştir.

Detaylar için B Vitamini Nedir, Hangi Besinlerde Bulunur, Faydaları Nelerdir? başlıklı yazımıza mutlaka göz atın.

Diğer vitaminlere göre vücutta depolanma oranı düşüktür ve bu nedenle günlük alımı önerilmektedir. Hayvansal kaynaklı gıdalarda en çok kırmızı ette bulunmaktadır. Kurubaklagiller hariç, bitkisel besinler B12 vitamini içermemek veya eser miktarda içermektedir.

B12 vitamini birçok vitamin ile birlikte görev almaktadır. Dokularda birçok kimyasal olay için gereklidir. Besinlerin yüksek ısıya maruz kalması durumunda B12 vitamin kayıpları görülebilmektedir.

Bu vitamin mental yani zihinsel fonksiyonların bozulması durumlarında, depresyon ve nöropati gibi durumlarda, tinnitus, multipl skleroz, depresyon, astım, AIDS gibi durumlarda ağırlıklı olarak kullanılıyor.

B12 Vitamini Görevleri Nelerdir?

• Bu vitamin, kandaki kırmızı hücrelerin üretimi, DNA sentezi ve miyelin sentezi gibi durumlarda folik asit ile birlikte çalışmaktadır.
• Vücutta B12 vitamini, folik asiti aktive etmekle görevlidir.
• Bu vitamin, miyelin kılıfı sentezinde görev alır, miyelin kılıfı ise sinir hücrelerinin etrafını sardığı için elektriksel sinyal iletiminin hızını arttırır.
• Vücutta B12 vitamini ve amino asitlerin ince bağırsaktan emiliminde görev alır, magnezyum ve çinko gibi birçok mineralin vücut içindeki işlevlerine olumlu yönde etki etmektedir.

B12 Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?

• Hayvansal gıdalar B12 vitamini açısından en zengin besin grubudur.
• B12 vitamini içeriğince en zengin kaynaklar; karaciğer ve dalaktır.
• Ayrıca, yumurta, balık, süt ve süt ürünleri de B12 açısından zengindir.
• Vejeteryan beslenen bireylerin gerekli durumlarda beslenmesine B12 vitamini eklenmesi önerilebilir.

B12 Vitamini Eksikliği Neden Oluşur, Nasıl Anlaşılır ve Belirtileri Nelerdir?  

• B12 vitamini vücutta depo edilmektedir. Bu yüzden, bu vitamini yeterli düzeyde almayan veya B12 emiliminin yetersiz olduğu durumlarda 5 veya 6 yıl kadar semptom ve bulgular gelişmeyebilir.
• Pernisiyöz anemi B12 vitamini eksikliği durumdunda en klasik bulgudur. B12 vitamini eksikliği sonucunda ilk olarak sinir hücreleri, dolayısıyla beyin hücreleri etkilenmektedir.
• B12 vitamini eksikliği durumunda kırmızı kan hücrelerinde büyüme görülmektedir.
• B12 vitamini eksikliğinde hafıza kaybı, dalgınlık, refleks kayıpları görülebilmektedir.
• İdrarda metilmalonik asit oranı yüksek çıktığı durumda veya kan serumunda kobamin veya homosistein miktarının ölçüldüğü durumda B12 vitamin eksikliği hemen anlaşılır. Kan tahlili sonucu bu vitamin eksikliği kolaylıkla anlaşılır.
• Genellikle serum düzeyi <200 pg/ml eksiklik için referans değer olarak alınmaktadır.
• B12 eksikliği yetersiz ve dengesiz beslenmeden, emilim bozuklukları veya emilen vitaminin dokulara taşınmasındaki problemlerden dolayı görülebilmektedir.
• Folik asit eksikliği B12 eksikliğine yol açabilmektedir. Yüksek doz folik asit alımı,B12 eksikliğini gizleyebilir. Çünkü folik asit; kırmızı kan hücrelerindeki büyümeyi önleyebilirken, beyindeki B12 eksikliğini düzeltememektedir.
• Kilo kaybı, iştah kaybı, yorgunluk, kulak çınlaması gibi belirtiler görülebilmektedir.
• Omeprazol içeren ilaçlar B12 emilimini azaltmakta ve eksikliğine yol açmaktadır.
• İnsülin direnci veya diyabet için kullanılan glifor, metformin gibi ilaçlarında B12 emilimini azaltarak B12 eksikliğine yol açabileceği bildirilmiştir.
• Mide ameliyatları, obezite ameliyatları sonrasında beslenmeye veya emilime bağlı eksikliği görülebilmektedir.

B12 Vitamin Eksikliği Nelere Yol Açar?

• Solukluk, taşikardi gibi anemi bulguları bulunabilir.
• B12 vitamini olmadığında sinir hücreleri görevlerini yerine getirmekte zorlanır. Çeşitli semptomlar görülür. Bunlar arasında, uyuşma, karıncalanma, hissislik veya yanma gibi durumlar yer alır. Ayrıca, zihinsel fonksiyonlarda bozukluklara yol açabilmektedir.
• Yeni hücre oluşumunun engellenmesine yol açmaktadır.
• Metabolizmanın yavaşlamasına yol açmaktadır.
• Yeni DNA oluşumunu engeller ve DNA çekirdeğinin büyümesine yol açar.
• Yaşlı hastalarda nörodejeneratif rahatsızlıklar ile karşılaşılmasına neden olabilir. B12 eksikliği yaşlılarda oldukça sık rastlanmaktadır ve bu yaş grubunda depresyonun temel nedenlerinden biri olduğu düşünülmektedir.
• B12 eksikliğinde anemi ve nörolojik bulgulara ek olarak, dilin kırmızı renkli olması ve papillalarında silinme olmasıdır.
• İshal de görülebilmektedir.
• Yaşlandıkça B12 seviyesi azalmaktadır. 60 yaş üstü bireylerde %10-12 oranında B12 vitamin miktarında azalma görülmektedir. 65 yaş üstü bireylerde B12 eksiklik oranı %3-42 arasında tespit edilmiştir. Yaşlı bireylerde B12 eksikliğine erken tanı konması gerektiği bildirilmiştir. Çünkü kolayca tedavi edilmekte ve eğer tedavi edilmesse nörolojik ve zihinsel bozukluklara neden olabilmektedir.

B12 Vitamin Eksikliği Nasıl Giderilir? Tedavi Yöntemleri

• B12 vitamini ülkemizde siyanokobalamin formunda 1000 mikrogram’lık ampül veya hidroksikobalamin içeren B kompleks ampülü şeklinde piyasada bulunmaktadır.
• Diyetle yetersiz alıma bağlıysa, eksiklik bulguları düzeldikten sonra yaşa uygun günlük B12 vitamin alımı sağlanmaktadır.
• Hastada B12 vitamin metabolizma bozukluğu varsa ömür boyu B12 vitamini kullanımı önerilmektedir.
• B12 vitamini eksikliği olan olgularda tek başına folik asit verilmesi nörolojik bulguların ağırlaşmasına neden olabileceği bildirilmiştir.

B12 Vitamini Önerilen Günlük Doz (mg)

Aşağıdaki tablo yaş grubuna ve özel durumlara özel önerilen günlük doz miktarını mg cinsinden göstermektedir.

Folik Asit ve B12 Vitamin İlişkisi

• Folik asit birçok yerde B12 vitamini ile birlikte görev görür. Folik asit, B12 vitaminine metil grubu vericisidir. Bunlar, DNA ve nörotransimitter sentezi gibi reaksiyonları kolaylaştırmak için metil gruplarını taşıyıp, verirler.
• DNA sentezinde gerekli olduğu için hücre bölünmesinde önemli rol oynar. Folik asit eksikliğinde hücreler yeterli şekilde bölünemezler. Folik asitin fetüste, sinir sisteminin gelişmesinde oldukça önemli bir rolünün olduğu bilinmektedir. Gebelikte folik asit eksikliği; ‘spina bifida’ gibi nöral tüp defektleri başta olmak üzere çeşitli doğumsal anomalilere neden olabilmektedir. Folik asit eksikliğinin ayrıca; depresyon, ateroskleroz ve osteoporozla ilişkisi olduğu gösterilmiştir.
• Bebeklerde nöral tüp defektlerini önlemek için gıdaların folik asit ile zenginleştirilmesi, aynı zamanda, kardiyovasküler hastalık için bir risk faktörü olan plazma toplam homosisteinini de düşürmektedir.
• Folik asit besinlerde yaygın olarak bulunmasına rağmen, dünyada en sık rastlanan vitamin eksikliği, folik asit eksikliğidir. Karaciğer hariç hayvansal gıdalar folik asitten fakir iken, bitkisel gıdalar folik asit bakımından zengindir.
• Yeşil yapraklı sebzelerde bol miktarda bulunur. Ayrıca brokoli, lahana, portakal ve tam tahıllarda da folik asitten zengindirler.

B12 Vitamini ve Nörodejeneratif Hastalıklar İle İlişkisi

• B12 vitamini ve folik asit, normal merkezi sinir sistemi fonksiyonları için gerekli olan ve çeşitli mekanizmalarla duygu durumunu düzenleyen vitaminlerdir. B12 vitamini ve folik asit, metabolizmaları birbirleriyle ilişkili olan ve her biri merkezi sinir sistemindeki çeşitli metabolik yollar için gerekli olan vitaminlerdir.
• B12 vitamini ve folik asit; homosistein metabolik yollarında kofaktördürler. Folik asit ve B12 eksikliğinde; metiyonin sentetaz aktivitesi bozulacağından, plazma veya serum homosistein düzeyleri yükselir. Homosisteinin yüksek konsantrasyonları, nöral hücreler için toksiktir. Homosisteinin, nöronal plastisiteyi bozarak ve nöronal dejenerasyonu aktive ederek ederek, nörodejeneratif ve psikiyatrik bozuklukların patogenezine katkı da bulunduğu öne sürülmektedir.
• Özellikle vitamin eksikliklerine bağlı gelişen dejenerasyonlar, geri dönüşümlü iken, tedavi edilmediği durumlarda geri dönüşümsüz hale gelebilecekleri bildirilmiştir.

** Yaşlı bireylerin düzenli olarak B12 vitamini, folat ve homosistein düzeyinin ölçülmesi gerektiği önerilmektedir.

Ayrıca, bir önceki Fosfor Nedir? En Zengin Fosfor İçeren Besinler başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz. Fosfor deposu besinler hakkında detayları ve araştırmamızı okuyabilirsiniz.