Mate çayı, Güney Amerika yağmur ormanlarında bulunan bir tür çobanpüskülü olan Ilex Paraguariensis’in yapraklarından elde edilen kafeinli bir çaydır. Farklı lezzetine ek olarak; vücut sağlığını destekleyebilecek bitkisel bileşikler, vitaminler, aminoasitler ve polifenoller yönünden de zengindir.

Mate çayının sağlık üzerindeki etkileri hala araştırılmaya devam etmektedir. Ancak bazı çalışmalar; kalp sağlığını iyileştirebileceğini, obezitenin sağlık üzerindeki etkilerini azaltabileceğini ve daha fazlasını göstermektedir. Bu değerli çayın sağlık yararları, bazı kişiler için potansiyel riskleri ve yan etkileri, nasıl hazırlandığı ve nasıl tüketileceğini öğrenmek için okumaya devam edin!

Mate Çayı Besin Maddeleri

Mate çayı; Ilex Paraguariensis bitkisinin yapraklarından ve dallarından elde edilen bir bitki çayıdır. Yaprakları, tipik olarak bir ateşte kurutulduktan sonra sıcak suya batırılarak çayı hazırlanır. Mate, aşağıdakiler dahil olmak üzere, çeşitli faydalı besin maddeleri içerir:

  • Ksantin: Uyarıcı görevi gören bir bileşiktir.
  • Kafeoil Türevleri: Çaydaki sağlığı arttıran ana antioksidandır.
  • Saponinler: Kolesterol düşürücü ve iltihaplanma karşıtı etkilere sahiptir.
  • Polifenoller: Birçok hastalık riskinin azalması ile ilişkili, önemli bir antioksidan grubudur.

Mate çayının antioksidan gücü, yeşil çayınkinden biraz daha yüksek görünmektedir. Bu da, mate çayındaki kimyasalların serbest radikallerin etkilerine karşı koyabileceği anlamına gelir. Serbest radikaller, kronik hastalıklarla bağlantılı oksidatif hasarda rol oynamaktadır.

Mate Çayı Sağlık Yararları

Mate çayı, bir dizi sağlık yararı ile ilişkilendirilmektedir. Onlardan bazıları şöyledir:

  • Enerjiyi ve odaklanmayı arttırabilir

Fincan başına 85 mg ile mate çayı, kahveye göre daha az miktarda kafein içermektedir. Ancak, siyah çaya ile kıyaslandığında da daha fazla kafein içermektedir. Bu nedenle, diğer kafeinli içeceklerde olduğu gibi; enerji seviyelerini arttırmak ve kendinizi daha az yorgun hissetmenizi sağlamak gibi faydalar sağlayabilir.

Kafein, ayrıca beyindeki bazı sinyal moleküllerinin seviyelerini de etkileyerek, zihinsel odaklanma için özellikle yararlıdır. İnsanlar üzerinde yapılan çalışmalarda; tek doz şeklinde 37-450 mg kafein alan katılımcıların uyanıklık süresi ve reaksiyon süresinin iyileştiği bulunmuştur.

Ek olarak mate çayı, düzenli tüketildiğinde kahve içenlerde olduğu gibi uyanıklı arttırdığı ve gerginliği yatıştırdığı da düşünülmektedir. Bununla birlikte, bu etkiler henüz bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.

  • Fiziksel performansı arttırabilir

Mate çayının içerdiği kafein; kas kasılmalarını iyileştirebilir, yorgunluğu azaltabilir ve egzersiz performansını %5’e kadar arttırabilir. Orta miktarda kafein içeren bir çay olan mate, içildikten sonra fiziksel performans faydalarını gösterebilir.

Aslında, bir çalışmada, egzersizden hemen önce 1 gr’lık mate kapsülü verilen grubun, orta yoğunluklu egzersiz sırasında %25 oranında daha fazla yağ yaktığı bulunmuştur. Bu, ayrıca daha iyi bir spor performansı anlamına da gelmektedir.

  • Enfeksiyonlara karşı koruyabilir

Mate çayı; bakteriler, parazitler ve mantar enfeksiyonlarını önlemeye yardımcı olabilir. Bir çalışmada; mate özütünün, mide krampları ve ishale neden olan bakterileri devre dışı bıraktığı bulunmuştur. İçerdiği bazı bileşikler, ciltteki pullanma, kepek ve cilt döküntülerinin oluşmasını da engelleyebilir.

  • Bağışıklığı güçlendirir

Mate çayı; iltihaplanma karşıtı özelliklere sahip doğal bileşikler içermektedir. Ek olarak, az miktarda E ve C vitaminleri ile çinko ve selenyum içermektedir. İçerdiği bu antioksidanlar, bağışıklık sistemini güçlendirerek genel vücut sağlığını iyileştirebilir.

  • Kan şekeri seviyelerini düşürebilir

Mate çayı, kan şekeri seviyelerini düşürmeye ve şeker hastalığına bağlı komplikasyonları hafifletmeye yardımcı olabilir. Hayvanlar üzerinde yapılan bir çalışmada, insülin direnci için faydalı olabileceği bulunmuştur.

  • Kalp krizi riskini azaltabilir

Mate çayı, içerdiği polifenoller ve diğer bitkisel bileşikler ile, kalp hastalıklarına karşı koruma sağlayabilir.

İnsanlar üzerinde yapılan çalışmalarda, kötü kolesterol seviyelerini düşürebileceği bulunmuştur. 40 gün süren bir çalışmada; her gün 330 ml mate çayı içen katılımcıların, kötü kolesterol seviyelerinin ortalama %10 oranında düştüğü bulunmuştur. Bununla birlikte, kesin sonuçlara varmak için daha fazla bilimsel çalışmaya ihtiyaç vardır.

Mate Çayı Kilo Verdirir Mi?

Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda; mate çayının iştahı azaltabilecek ve kilo kaybına yardımcı olabilecek şekilde metabolizmayı hızlandırdığı bulunmuştur. Başka bir çalışmada ise; düzenli tüketildiğinde toplam yağ hücresi sayısını azalttığı ve vücudun tuttuğu yağ miktarında azalma olduğu görülmüştür. Bazı araştırmalar, enerji için yakılan depolanmış yağ miktarını da arttırabileceğini öne sürmektedir. Ancak bu etkilerinin kesinliği için insan kaynaklı daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Yapılan bir çalışmaya örnek verecek olursak; 12 hafta süren ve fazla kilolu kişilerin katıldığı bir çalışmada; günde 3 gr mate tozu verilen kişilerin, ortalama 1 kilo daha fazla kaybettikleri görülmüştür. Ayrıca, bel ve kalça oranında da %2’lik azalma bulunmuştur. Bu aynı zamanda karın yağlarında da azalma olduğu anlamına gelmektedir.

Olası Yan Etkileri Nelerdir?

Mate çayı, ölçülü şekilde tüketildiğinde sağlıklı yetişkinler için genellikle güvenli kabul edilir. Bununla birlikte, aşağıdaki gruplar risk altında olabilir:

  • Kanser hastaları

Bazı araştırmalar; uzun süre mate çayı tüketmenin sindirim sistemi ve üst solunum kanseri riskini arttırabileceğini göstermektedir. Ayrıca, çok sıcak ısılarda tüketilmesi nedeniyle, sindirim ve solunum duvarına zarar verebilir ve kanserli hücre riskini arttırabilir. Bununla birlikte, bazı antioksidan içerikleri diğer kanser türlerine karşı koruma sağlayabilir.

  • Kafeinle ilgili yan etkiler

Mate çayı, kafein içermektedir. Çok fazla kafein, bazı kişilerde migrene ve yüksek tansiyona neden olabilir. Hamileyseniz, günlük mate çayı tüketiminizi 3 fincan ile sınırlandırmalısınız. Çok fazla kafein alımı, düşük doğum ağırlığı ve düşük yapma riskinizi arttırabilir. Tansiyon veya taşikardi gibi şikayetleriniz varsa yine bu çayı tercih etmemeniz daha güvenli kabul edilir.

  • İlaçlar ile ilgili yan etkiler

Bazı çalışmalar, mate çayının, depresyon ve Parkinson hastalığı tedavisi için reçete edilen ilaçlar ile etkileşime girebileceğini göstermektedir. Bu nedenle, bu hastaların mate çayını dikkatli kullanması gerekir. Son olarak, kafein içeriği nedeniyle, antidepresanlar ile de etkileşime girebilir.

Mate Çayı Nasıl Hazırlanır?

Mate çayından en iyi şekilde yararlanmak için; çayı kaynar suyla hazırlayıp ılımasını bekleyin. Daha tatlı bir aroma elde etmek isterseniz; henüz sıcakken içerisine bal ya da agave gibi doğal bir tatlandırıcı ekleyebilirsiniz.

Mate çayı hazırlarken; 1 fincan sıcak su için 1 tatlı kaşığı mate ile başlayın. Daha sonra, damak zevkinize göre ölçüyü arttırabilir ya da azaltabilirsiniz.

Uyarılar

Mate çayı ile ilgili yapılan araştırmalarda, sağlık yararları üzerinde umut verici etkilerden bahsedilmektedir. Bununla birlikte, mate çayının herhangi bir sağlık sorununu iyileştirebileceği ya da ilaç yerine geçebileceğine dair bilimsel bir kanıt yoktur.

Mate çayını denemek isteyen biri, diğer çaylara ek olarak kullanmalıdır. Kronik bir rahatsızlığınız varsa ya da reçeteli bir ilaç kullanıyorsanız, mate çayını denemeden önce doktorunuza danışmalısınız. Hamileyseniz ya da emziren bir anneyseniz, yine mate çayını denemeden önce doktorunuza danışmayı unutmayın.

Beğenin ve paylaşın, herkes faydalansın!