İrritabl Barsak Sendromu (IBS) Nedir? Belirtileri, Tedavisi ve Örnek Diyeti

Bu yazımızda, sizler için irritabl barsak sendromu (ibs) nedir, belirtileri nelerdir, irritabl barsak tedavisi ve örnek diyeti nasıl uygulanır konuları hakkında bilimsel bilgilere yer verdir. Sorularınız olursa, yazının altına yorum olarak bırakabilirsiniz.

Yazı İçeriği

İrritabl Barsak Sendromu (IBS) Nedir?

İrritabl barsak sendromu, “ibs” olarakta bilinir. Orta yaş grubu ve özellikle kadınlarda görülen bir gastrointestinal sistem hastalığıdır. Yaşam süresini kısıtlamayan fakat sık görülen bir hastalık kabul edilir.

Bu hastalıkta bütün sindirim sisteminde çeşitli sıkıntılar meydana gelebilir fakat bunların herhangi temel bir sebebi bulunmamaktadır. Daha çok yapısal değil sindirim sisteminin işlevsel bozukluğu şeklinde görülür. İrritabl barsak sendromu yalnızca kalın bağırsağı etkilemekle kalmayıp bütün sindirim sistemini etkilemektedir ve şiddetli sindirim şikayetleri şeklinde belirir.

Sanayileşmiş ülkelerin yüzde yirmisinde hafif-orta olacak düzeylerde İrritabl barsak sendromu ibs hastalığı görülmektedir aynı zamanda kadınlarda neredeyse iki kat daha fazla görünmektedir. Özellikle 20-30’lu yaşlarda en sık görülmeye başlar, aylarca yıllarca sürebilir. Bu ibs hastalığının daha çok bir barsak enfeksiyonu sonrası oluştuğu söylenmektedir. Bu hastalığın kesin bir sebebi bilinmediği için kesin bir tedavi yöntemi de yoktur, barsaklarda kalıcı bir harabiyet de bırakmamaktadır.

İrritabl Barsak Sendromu Nedenleri Nelerdir?

İrritabl barsak sendromunun bugüne kadar kesin bir sebebi belirlenmemiş olup sindirim sisteminde oluşturduğu rahatsızlıklarla belirlenebilir.

İnce barsakta daha çok sindirim ve emilimi yapılan yiyecek ve içicekler kalın bağırsağa geçer ve burada geriye kalan su ve minerallerin emilimi gerçekleşir ve geri kalanı dışkı olarak atılır. Ancak bu hastalığa sahip olan bireylerde yenilen yiyecek ve içecekler sindirim sisteminden çok hızlı veya çok yavaş bir şekilde geçer dolayısıyla bu hastalarda dışkı sürekli ya ishal ya da kabızlığa sebebiyet verecek şekildedir bu durumda hastayı çok rahatsız eder. Yine bu hastalarda sindirime yardımcı olan bakteri sayısı azdır bu da sindirimi zorlaştıran bir durumdur, bu hastalarda barsak gazı oluşumu fazladır dolayısıyla bu gaz karında şişlik ve ağrı oluşumuna sebebiyet verir.

Stres
Kalın barsakta oluşan enfeksiyonlar
Divertikülit
Besinlere karşı görülen alerjiler
Az posalı yiyeceklerin tüketimi

Yukarıdaki gibi durumlar İrritabl barsa sendromu belirtilerinin açığa çıkmasını kolaylaştırır.

İrritabl Barsak Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Kolonun aşırı ve ya düzensiz çalışması sonucu oluşan, anatomik ve organik bir bozukluk olmayıp fonksiyonel bir hastalık olan İrritabl barsak sendromu belirtileri bulunmaktadır.

Bu hastalık daha çok üç şekilde karşımıza çıkar;

Spastik kolit: Bu grupta kronik kabızlık ortaya çıkmaktadır. Aynı zamanda şiddetli katrın ağrısı ile seyreder. Abdominal gerginlik hissi ve dispepsi de oluşan belirtilerdendir. Bu kabızlıkla seyreden grup içerisinde sayılır.
Mukoz kolit: Bu grup içerisinde bulunan hastalarda daha çok kronik sulu diyare oluşumu vardır ve bu durumda karın ağrısı yok denecek kadar azdır. İshal ile seyreden grup da denebilir.
Spastik ve mukoz kolit: Bu grup içerisinde bulunan hastalarda dışkı dönüşümlü olarak diyare ve kabızlık olarak görülmektedir. Karışık seyreden durum da diyebiliriz.

İrritabl barsak sendromu genel bulguları arasında aşağıki sağlık durumları yer almaktadır.

Alt kadran karın ağrısı, bu ağrı yemek yenmesiyle artmaktadır ancak defekasyonla şiddeti azalmaktadır. Ağrının artmasıyla birlikte barsak hareketleri de artmaktadır ve gaita yumuşayabilir.
Karında gerginlik
Az miktarda dışkılama
Göğüste sıkışma hissi
Hıçkırık
Bulantı
Pirozis
Çarpıntı
Baş dönmesi
Sık idrara çıkma hali
Halsizlik
İsteksizlik

IBS hastalarında görülen en etkili bulgu şiddetli karın ağrısıdır bunun yanında karında şişlik, acil dışkılama hissi, oluşan diyare ve kabızlık durumları hastayı zor duruma düşürmektedir. Kabızlık Nasıl Geçer? Kabızlığa İyi Gelen Besinler başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

İrritabl barsak sendromu belirtileri kişiden kişiye kişinin ne yediğine, ne kadar yediğine, duygusal durumuna, kadınlardaki adet durumuna göre farklılık gösterebilmektedir dolayısıyla kesin ibs hastalığı tanısının konulabilmesi ancak kesin ve iyi bir gözleme bağlı olarak yapılır. Bunun için hasta mutlaka doktor gözetiminde bulunmalıdır.

İrritabl Barsak Sendromu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İrritabl barsak sendromu tedavisi yapılabilmesi için hastayla iyi bir iletişim kurulabilmelidir. Tedavi süreci ise kişiden kişiye farklılık gösteren semptomlara bağlı olarak değişir. Bu hastalığa özgü herhangi bir ilaç ya da diyet yoktur. Düzenli ve yeterli yapılan uyku, egzersiz ve beslenme en olumlu sonuçları doğuracaktır.

Akupunktur: Kesin bir kanıtın olmamasıyla birlikte yapılan çalışmalar akupunkturun IBS tedavisinde etkili olduğu gösterilmiştir.
Probiyotikler: Yapılan araştırmalara göre bazı probiyotiklerin karında oluşan şişkinlik, gaz ,karın ağrısı semptomlarını azalttığı belirtilmektedir.

İrritabl Barsak Sendromu (IBS) Diyet tedavisi:

IBS hastalarına verilecek diyette enerji ve besin öğeleri hastanın gereksinimine göre verilmelidir. Verilecek olan diyet kişinin semptomlarına göre düzenlenmelidir. Örneğin diyare sorunu yaşayan bir birey için diyette bulunan yağ barsak hareketlerini artırıp ishale neden olabileceği için diyet yağı azaltılmalıdır. Yine posa barsak hareketlerini artırabileceğinden dolayı diyetin posası da az olmalıdır.

Tam tersi hastada diyare yerine kabızlık sorunu varsa diyetin posası artırılmalıdır. Günde ortalama verilen 20 g kepek semptomları yüzde seksen oranında düzeltmeye yardımcı olur. Bu hastaların diyetinde öğün sayısının artırılması yarar sağlayacaktır. Azar azar ve sık beslenme modeliyle diyet günde 5-6 öğün olacak şekilde düzenlenmelidir.

Lahana , turp vb gaz yapan besinler karbonatlı içecekler, alkol, sigara , acı olan baharatlardan uzak durulmalıdır aynı zamanda çiğ sebze ve meyveler , süt ürünleri bazı bireylerde semptomları artırdığından dolayı hastaya dikkatli bir şekilde verilmelidir. Aşağıda bulunan bazı besinler semptomları artırıcı özellikte olabilmektedir bu besinler denenerek dikkatli bir şekilde verilmelidir.

Tuzlanmış – tütsülenmiş etler
Kabuklu deniz hayvanları
Sirke
Kahve
Çikolata
Soğan
Mısır
Turunçgiller
Buğday
Yulaf
Çavdar
Çay
Sirke
Katkı maddeleri

Dolayısıyla gerekirse bu besinlerden uzak durulmalıdır.

Nane yağı: IBS tedavisi semptomları düzeltmek amacıyla kullanılan bu bitkisel yağın bir çok faydası olup ancak doktora danıştıktan sonra kullanılmalıdır.

İrritabl barsak sendromu tedavisinde bazı öneriler:

Beslenme düzeni 3 ana 3 ara öğün olmak üzere toplamda 6 öğün şeklinde düzenlenmeli böylece az ve sık beslenme sağlanmış olur.
Öğünler belli bir düzen içinde olmalı, atlanmamalı ve gece geç yemek yenmemelidir.
Yemekler yavaş bir şekilde iyice çiğnenerek yenilmelidir.
Stresten uzak durulmalıdır. Dinlendirici faaliyetler yapılmalı ve bisiklet, yürüyüş, yüzme gibi aktivitelere katılınmalıdır.
Çok soğuk ve çok sıcak olmama şartıyla gün içerisinde azar azar su tüketilmelidir.
Probiyotik yoğurt ayran, kefir gibi ürünler diyete konulmalıdır. (Ev Yapımı Probiyotik Yoğurt Tarifi)
Gaz oluşumuna neden olabilecek ürünlerden uzak durulmalıdır.
İshal varsa elma, şeftali ve ayva kabuksuz tüketilmeli yine muzda ishale iyi gelen meyvelerdendir. Aynı zamanda şekerden de uzak durulmalı, yoğurt tüketimi artırılmalıdır.
Gazlı içecekler, kafein ve çiğ sebzeler azaltılmalıdır.
Düzenli bir uyku ve düzenli bir yaşam tarzı da iyi gelir.

Örnek IBS – İrritabl Barsak Sendromu Diyeti

Hazırlanan örnek diyet listesi tüketimi serbest olan bütün besinleri içermektedir. Ancak porsiyon ölçülerinin kişinin kilo, boy, yaş, cinsiyet değerlerine göre farklılık göstermesi gerekir. Semptomların en aza indirilmesi ve ortadan kaldırılması için besin çeşitlerine dikkat edilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Kahvaltı:

1 adet haşlanmış yumurta
2 yemek kaşığı lor peyniri
Domates-salatalık(yağsız)
1-2 dilim beyaz ekmek veya glütensiz ekmek

Kuşluk:

½ muz veya 1 portakal veya 2 dilim ananas veya ½ ayva veya 2 adet mandalina

Öğlen:

100-120 gr ızgara veya haşlama sığır, dana, koyun, tavuk, hindi eti, balık
Salata (marul, domates, salatalık, biber, dereotu)
1-2 dilim beyaz/glütensiz ekmek veya 3 kaşık pirinç pilavı

İkindi:

1 bardak laktozsuz süt

Akşam:

8 kaşık sebze yemeği (semizotu, kabak, patlıcan, ıspanak, kereviz,pazı)
Salata (marul, domates, salatalık, biber, dereotu)
1-2 dilim beyaz/glütensiz ekmek veya 3 kaşık pirinç pilavı

Gece:

½ muz veya 1 portakal veya 2 dilim ananas veya ½ ayva veya 2 adet mandalina

Ayrıca, bir önceki Yüksek Tansiyona Ne İyi Gelir? Hipertansiyona İyi Gelen Yiyecekler başlıklı yazımıza göz atabilir. Hipertansiyon durumunda beslenme hakkında detaylara ulaşabilirsiniz.