Obezite Nedir? Obezite Nedenleri, Tedavisi ve Obezite Diyeti

Bu yazımda, Obezite Nedir, Obezite Nedenleri Nelerdir, Obezite Tedavisi Nasıl Olur tüm bu soruların cevabını ayrıntılı bir şekilde bulabilirsiniz. Ayrıca, örnek Obezite Diyeti Listesini yazının sonunda bulabilirsiniz. Sorularınızı aşağıya yorum olarak bırakabilirsiniz.

Obezite Nedir?

Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımına göre obezite (aşırı şişmanlık); sağlığı olmsuz yönde etkileyebilecek seviyede vücutta aşırı yağ birikimidir. Yani, besinler ile alınan kalorinin harcanan kaloriden fazla olması ve bu fazla enerjinin vücutta yağ olarak depolanması sonucunda ortaya çıkar. Günümüzde dünya genelindeki en önemli sağlık problemlerinden biridir. 1975 yılının verilerine bakıldığında aşırı şişmanlık sıklığının günümüzde üç kat daha fazla olduğu görülmektedir. 2016 yılının verilerine göre 18 yaş ve üzerindeki 650 milyon kişide aşırı şişmanlık vardır.

Aşırı şişmanlık; hipertansiyon, diyabet, uyku apnesi, kalp ve damar hastalıkları gibi birçok sağlık probleminin yanında yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler ve kişilere psikolojik açıdan da rahatsızlık verebilir. Aynı zamanda inme riskinin de görülmesini arttırdığına yönelik çalışmalar mevcuttur. Eski kıyafetlerin olmaması, nefes alıp vermede güçlük, yürüyüşlerde nefes darlığının olması, vücut ağırlığının gün geçtikçe artması, özellikle sabahları baş ağrısı şikayetlerinin çok sık yaşanması aşırı şişmanlığın en önemli belirtileri arasındadır.

Obezite Testi Nasıl Yapılır?

Obezitenin tanısı vücuttaki yağ yüzdesine bakılarak konulabilir. Sağlıklı bireylerde kadınların vücut ağırlığının %20-25’ini; erkeklerin ise %15-18’ini yağ dokusu oluşturmaktadır. Bu yağ yüzdelerinin kadınlarda %25’in; erkeklerde %30’un üstüne çıkması obezitenin göstergesidir. Beden kitle indeksi de obezitenin en önemli belirtilerinden biridir. Kilogram cinsinden vücut ağırlığının, boyun metre cinsinden karesine bölünmesi (kg/m²) beden kitle indeksini verir. Beden kitle indeksinin 25’in üzerinde olması şişman; 30 ve üzerinde olması obez olarak tanımlanır. 2016 yılının verilere göre 18 yaş ve üzerindeki dünya nüfusunun %39’u aşırı kilolu, %13’ünün obez bireylerden oluşmaktadır.  Yine 2016 yılının verilerine göre 5-19 yaş aralığındaki 340 milyon çocuk; 5 yaşın altındaki 41 milyon çocuk fazla kilolu veya obez kategorisine girmektedir. Obezitenin hızla arttığı ve günümüzün en önemli sağlık problemlerinden biri olduğu bu dönemde vücut ağırlığı kontrollerinin yapılması, beden kitle indeksinin ölçülmesi ve yağ yüzdelerinin normal aralıklarda tutulması hem çocukluk hem de yetişkinlik dönemindeki vücut sağlığı için önemlidir. Vücut kitle indeksi hesaplama için tıklayın.

Obezite Nedenleri Nelerdir?

Obezitenin oluşması çocukluk döneminden itibaren gerçekleşebilir. Çocukluk çağındaki yeme alışkanlıkları, tüketilen besinlerin çeşitleri ve beslenme düzeni yetişkinlik dönemindeki besin tüketimi ve beslenme düzenin temellerini oluşturur. Çağımızda teknolojinin hızla gelişmesi, yaşam şartlarının farklılaşması, zaman yetersizliği gibi birçok etmen beslenme düzeninde etkilidir. Obezite nedenleri arasında en önemli olanlar:

1. Neden: Fazla kalorili beslenmek

Obezite nedenleri arasında fazla kalorili beslenmek ilk sırada yer almaktadır. Gün içerisinde tüketilen besinlerin toplam kalorileri önceki nesiller ile kıyaslandığında günümüzde artmış durumdadır. Amerika’da yapılan bir araştırmaya göre kadınların 1971 yılında günden ortalama 1540 kalori aldıkları; 2014 yılında ise bu sayının 1870 kaloriye çıktığı görülmüştür. Erkeklerin ise 1971 yılında 2450 kalori olan günlük beslenmeleri 2014 yılında 2600 kaloriye çıkmıştır.

Bu duruma etken olarak ev yemeklerinin tüketim sıklığının azalması, hazır gıdaların daha fazla tercih edilmesi, kalorisi ve şeker içeriği yüksek içeceklerin tüketiminin fazla olması, fast-food tarzı besinlerin daha çok tercih edilmesi günlük alınan kalorinin de artmasına neden olur. Tüketilen yağ çeşitleri, yemeklerin hazırlanma yöntemleri, özellikle çocukların tv ve internet ortamlarında gösterilen reklamlar ile abur cubur olarak adlandırılan besinleri tüketmelerine teşvik edilmesi yüksek kalorili beslenmenin nedenleri arasında gösterilebilir.

2. Neden: Hareketsiz yaşam

Obezite nedenleri arasında ikinci sırada hareketsiz yaşam tarzı yer almaktadır. Fiziksel aktivitenin azlığı, masa başı çalışma ortamları, düzenli spor yapılmaması, metro ve otobüs gibi araçların tercih edilip yürüyüşün ihmal edilmesi günlük alınan enerjinin harcanamamasına ve fazla kalorinin vücutta yağa dönüşerek kilo artışının oluşmasına neden olur. Çocukluk çağında televizyon, bilgisayar, tablet ve telefon başında uzun süre vakit geçirilmesinin bu dönemlerde ve ilerleyen yaşlarda obezitenin gelişmesinde etkileri büyüktür.

3. Neden: Yetersiz uyku saati

Obezite nedenleri arasında üçüncü sırada yetersiz uyku ve uyku düzeni bozuklukları yer almaktadır. Yapılan araştırmalarda yetersiz uykunun obezite görülme riskini 2 kat artırdığı bulunmuştur. Uyku düzeni vücuttan salgılanan hormon seviyelerini de etkiler. Uykusuzluk iştah metabolizmasını etkileyerek obezitenin oluşumunda etkili olur. Beyine tok hissini gönderen leptin hormonu uykusuzluk durumunda daha az salgılanır ve bu durum iştah artışına neden olur. Günde ortalama 6-7 saat uyumanın yeterli olacağı belirtilmektedir. 5 saatten az, 11 saatten fazla da uyunmaması gerektiği belirtilir.

4. Neden: Obezite geni

Obezite nedenleri arasında dördüncü sırada genetik faktörler yer alır. Aşırı yemek yeme ile FTO adı verilen gen arasında bağlantının olabileceğini gösteren çalışmalar mevcuttur. FTO geninin bulunduğu ergenlerde %20-30 oranında daha fazla yemek yeme ve obezite durumunun oluştuğu görülmüştür. Aynı zamanda tokluk hissinin de bu kişilerde daha geç oluştuğu saptanmıştır. Günümüzde FTO geninin etkileri konusunda daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Obezite Tedavisi Nasıl Olur?

Günümüzde obezite tedavisi için birçok yöntem vardır. Diyet tedavisi, davranış değişikliği tedavisi, obezite cerrahisi ve kullanılan ilaçlar ile zayıflama bu yöntemlerin en sık tercih edilenleridir.

1. Diyet ile zayıflama

Obezite tedavisi için birinci sırada en doğal ve olması gereken yöntem sağlıklı obezite diyeti programları ile zayıflamaktır. Doğru bir diyet programı ile zayıflama kilo vermede en sık tercih edilen ve sağlıklı olan yöntemdir. Obezite diyeti planlarının protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineral kaynaklarını yeteri kadar içermeleri hem vücut sağlığı için hem de vücuttaki fazla yağların yakımı için önemlidir.

Yeterli besin ögelerinin tüketilmesi kalıcı kilo kaybı için önemli unsurdur. Kısa süreli uygulanan meyve veya sebze sularından oluşan detoks planları da zayıflamada etkili olabilir. Ancak vücut sağlığının korunması ve kilo kaybının kalıcı olması için bu detoks planlarının kaç gün uygulandığına dikkat edilmelidir. Bütün öğünlerde sıvı detoks içecek içeren detoks planlarının yerine sadece 1 öğünde detoks içeceğin bulunduğu programların uygulanması daha sağlıklıdır.

2. Davranış değişikliği tedavisi

Obezite tedavisi yöntemlerinde ikinci sırada davranış değişikliği yapmak yer almaktadır. Davranış değişikliği tedavinin kalıcı olmasında en önemli unsurlardan biridir. Kişinin yaşam tarzının değişmesi, fazla yemek yeme eğiliminin nedenlerinin belirlenmesi ve yanlış olan bu alışkanlıklarının değişmesi amaçlanır. Yanlış beslenme alışkanlıklarının değişmesi kaybedilen kiloların geri alınmamasını sağlar. Aynı zamanda kişinin kendini gözlemleme imkanı olur ve tüketilen besinlere daha fazla özen gösterilir. Sıkı bir obezite diyeti programı uygulamak yerine beslenme ve alışkanlıkların değişmesidir.

3. Obezite cerrahi

Obezite tedavisi için üçüncü sırada cerrahi yöntem vardır. Cerrahi yöntem günümüzde çok yaygın bir şekilde tercih edilmeye başlamıştır. Bu yöntem obezite tedavisi için çeşitli obezite diyeti planları uygulandıktan ve sonuç alınamadıktan sonra son çare olarak tercih edilmelidir. Olumlu sonuçlarının olabileceği kadar yan etkilerinin de olabileceği ve organlarda çeşitli semptomların oluşabileceği unutulmamalıdır. Gastrik bantlama, bypass, gastrik balon ve mide küçültme bariatrik cerrahi yöntemleri arasındadır ve besinlerin emilimini azaltmaya yönelik uygulanır. Vücut yağlarının alınması için çoğunlukla estetik amaçlı uygulanan bir yöntemdir. Bu yöntemler uygulandıktan sonra beslenme düzeni değişmiyor ise kaybedilen kiloların kısa sürede geri alınma ihtimali yüksektir.

4. İlaç tedavisi

Obezite tedavisi için dördüncü sırada ilaç tedavisi yer almaktadır. Sosyal medyanın kullanımının yaygınlaşmasının ve bilgiye kolay ulaşımın faydaları olduğu kadar zararları da olabilmektedir. Bu durumun en belirgin örneği zayıflama hapları ve zayıflama çayları adı altında satılan ürünlerin kullanımının artmasıdır. En doğru ve sağlıklı kilo verme yöntemi yanlış beslenme alışkanlıklarının değişmesidir ve uygun obezite diyeti planlarının uygulanmasıdır. Bilinçsizce kullanılan çaylar ve ilaçlar başta böbrekler olmak üzere birçok organa zarar verebilir. Çarpıntı, kalp krizi, yüksek tansiyon gibi olumsuz sağlık sorunları görülebilir. Bu sağlık sorunları ölümle de sonuçlanabilir.

Obezite Hastaları Nasıl Zayıflar?

Zayıflama yönteminin en sağlıklı ve kalıcı olanı doğru beslenme planının ve kişiye özel obezite diyeti uygulanmasıdır. Uygulanan obezite diyeti planının yanında düzenli egzersiz yapılması ve su tüketimin ihmal edilmemesi gerekir. Bu unsurların hepsi birlikte gerçekleştiğinde fazla olan yağ miktarı düşebilir. Kilo kaybının olması için beslenme alışkanlıklarının ve davranış değişikliklerinin değişmesi gerekir.

• Aşırı yağlı, baharatlı, dondurulmuş, salamura, kızartma türünde hazırlanmış ve fast-food tarzında olan besinlerin tüketilmemesi gerekir.
• Sebze yemekleri zeytinyağı ile; etli veya tavuklu yemekler yağ ilave edilmeden kendi yağında pişirilmelidir.
• Et, tavuk, balık gibi protein kaynakları pişirilirken kızartma yöntemi yerine ızgara, fırında veya buğulama yöntemleri tercih edilmelidir. Pastırma, sucuk, salam, sosis gibi şarküteri ürünlerin tüketiminden uzak durulmalıdır.
• Omega-3 kaynağı olan aynı zamanda tokluk hissi veren ceviz, badem, fındık gibi kabuklu kuruyemişler ara öğünlerde tüketilebilir. Ancak bu besinler fazla tüketildiğinde yüksek kalori içerdiğinden porsiyon kontrolüne dikkat edilmelidir.
• Kabızlık gibi sindirim sorunlarının yaşanmaması ve kilo kaybının sekteye uğramaması için yeterli miktarda su içilmeli ve zeytinyağı, ayçicekyağı, fındık yağı gibi yağ kaynağı besinler tüketilmelidir.
• Mevsim yeşilliklerinden oluşan salatalar öğlen ve akşam öğünlerinde bulunmalıdır. Bu salatalara 1 yemek kaşığı kadar zeytinyağı ve taze sıkılmış limon suyu eklenebilir.
• Su tüketimi gün içindeki tokluk hissi için önemlidir. Yetersiz su içildiğinde vücut bu durumu açlık olarak algılar ve fazla besin tüketimine neden olur. Bu yüzden günde ortalama 8-10 bardak su mutlaka içilmelidir.
• Metabolizmanın hızlanması ve ödem atımının sağlanması için ortalama 1 litre suyun içerisine çubuk tarçın, limon, maydanoz, taze nane, karanfil gibi besinler eklenebilir.
• Tokluk hissinin uzun sürmesi ve kan şekerinin erken düşmemesi için beyaz ekmek yerine B grubu vitaminlerinden zengin olan tam buğday, çavdar ve kepek ekmeği gibi esmer ekmek çeşitlerinden tüketilmelidir.
• İnsülin direnci veya diyabette görülen kan şekerindeki dengesizlikler süte, yoğurda veya taze meyvelere toz tarçın eklenerek düzeltilmeye çalışılabilir.
• Diyette hazır veya taze sıkılmış meyve sularının yerine meyvenin kendisi tüketilmelidir. 1 su bardağı meyve suyunun kalorisi 1 porsiyon meyveden ortalama 2-3 kaç daha yüksektir. Kalori kontrolünün yapılabilmesi ve posa kaynağı besinlerin alınabilmesi için meyve suları yerine meyvenin kendisi tüketilmelidir.

Peki, obezite diyeti nedir ve nasıl olmalıdır !

Obezite Diyeti Nasıl Olmalıdır?

Obezite diyeti için hastalarının tedavi aşamasında kan tahlili sonuçlarına mutlaka bakılmalıdır. Bu kan değerlerine uygun bir zayıflama diyeti uygulanmalıdır. Diyabet, tiroid hastalıkları, PCOS, demir eksikliği, yüksek kolesterol gibi sağlık sorunlarının kendilerine özgü beslenme düzenleri vardır. Tüketilmesi ve tüketilmemesi gereken besin çeşitleri bulunabilir. Her bireyin tükettiği besin çeşidi, beslenme alışkanlıkları ve öğün sayısı farklılık gösterir. Diyetin sürdürülebilir olması için bu özelliklere uygun bir beslenme planı hazırlanmalıdır. Hazırlanan diyet planın mutlaka kişiye özgü olması gerekir. Doğru sonuçların alınabilmesi için diyet listesi kişinin yaş, boy, cinsiyet, kilo ve fiziksel aktivite düzeyine göre hazırlanmış olmalıdır. Çok düşük ya da yüksek kalorili beslenilmesi metabolizmanın çalışma hızını etkiler ve kilo verme sürecini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu yüzden gün içerisinde alınan toplam kalori kişinin ihtiyacına uygun olmalıdır.

Diyet planları 3 ana, 2 veya 3 ara öğünden oluşabilir. Öğün saatleri ve aralıklarının kişinin beslenme düzenine uygun hazırlanması gerekir. Diyet listesinin içerdiği besin çeşitleri kişinin sağlık durumuna göre farklılık gösterebilir. Örneğin diyabet veya ünsülin direnci bulunan bireylerin ara öğünlerinde protein ve karbonhidrat kaynakları birlikte tüketilmelidir; Polikistik Over  bulunan bireyler metabolizma hızlandırıcı besinleri daha fazla tercih etmelidir; guatr hastalığı bulunan bireyler ise guatrojenik besinlerden uzak durmalıdır. Farklı sağlık durumuna ve fiziksel özelliklere göre diyet listelerinin de farklılık göstermesi gerektiği unutulmamalıdır.

Ayrıca, bir önceki Gıda intolerans testi nasıl yapılır? Gıda intoleransı nedir? başlıklı yazımızı okuyabilir. Gıda intoleransı testi yaptırmadan önce bilmeniz gereken tüm detaylara ulaşabilirsiniz ve bu konuda ücretsiz bilgi alabilirsiniz.