Bu yazımızda, C vitamini eksikliği ve skorbüt hastalığı hakkında tüm detaylara yer vermeye çalıştık. Sorularınız olursa, yazının altına yorum olarak bırakabilirsiniz. Keyifli okumalar.

C Vitamini Nedir?

C vitamini, suda eriyen (B ve C) vitaminlerdendir. Vücutta sentezi gerçekleşmez ve depolanamaz bu yüzden günlük olarak alınması gereken önemli bir vitamindir. Eksikliğinde skorbüt hastalığı görülür. C vitamininin bir diğer adı da “skortbütsüz” anlamına gelen askorbik asittir.

> Tüm vitamin çeşitleri, özellikleri ve görevlerine bu yazımızdan ulaşabilirsiniz.

C Vitaminin Görevleri Nelerdir?

Vücutta birçok metabolik faaliyette görev alan C vitamini, sağlıklı bir yaşam için büyük öneme sahiptir.

> En zengin C vitamini deposu besinler için tıklayın.

C vitamini vücudun en önemli antioksidanıdır. C vitaminine bu görevinde yağda çözünen vitaminlerden E vitamini ve karotenler de yardım eder.

  • C vitamini antioksidan olma özelliğiyle besinlerin, çevre kirletici ürünlerin, radyasyonun vücutta parçalanmasıyla oluşturabileceği serbest radikallerle savaşarak kalp hastalıklarına, kansere karşı koruyucu etki gösterir. Aynı zamanda, kanser ilaçlarının etkisini arttırarak tedaviye katkıda bulunur.
  • Kolesterol ve protein metabolizmasında rol oynar. Yapılan çalışmalara göre C vitamininin kandaki HDL miktarını artırarak kolesterol metabolizması üzerinde olumlu etkiye sahip olduğu gözlenmiştir. Bu etkisiyle C vitamini kalp hastalıklarına karşı koruyucu etki sağlamaktadır.
  • Enfeksiyon oluşumunu engeller. Antikor oluşumunu hızlandırarak bağışıklık sisteminin sağlıklı çalışmasını sağlar. Vücutta zarar görmüş dokuların, yaraların hızla iyileşmesini destekler.
  • Sağlıklı bir cilt için kolajen kilit taşıdır, C vitamini ise kolajen üretimini artırır, bu sayede kırışıklık, ciltte kuruluk gibi sorunların önüne geçer. Aynı zamanda yaşlanmayı geciktirici etkiye sahiptir.
  • Böbrek üstü bezi hormonlarının salgılanmasında rol oynar.
  • Serotonin oluşumunda görev alarak mutluluk hissi verir.
  • Minerallerin emilimini arttırır, özellikle besinlerle alınan demirin emiliminde büyük bir öneme sahiptir.
  • Yapılan bilimsel araştırmalarla, C vitamininin ülsere neden olan helicobacter pylori bakterisinin mideye zarar vermesini engellediği kanıtlanmıştır.
  • Yeterli C vitamini tüketimi özellikle yaşlılarda kas gücünü artırarak fiziksel performansı olumlu etkiler.

Günlük alınması gereken C vitamini miktarı nedir?

Bebeklerde:

  • 0 – 6 ay: Günde 40 mg
  • 7 – 12 ay: Günde 50 mg

Çocuklarda:

  • 1 – 3 yaş: 15 mg/gün
  • 4 – 8 yaş: 25 mg/gün
  • 9-13 yaş:  45 mg/gün

Ergenlik döneminde:

  • Genç kızlar için; 14 – 18 yaş: 65 mg/gün
  • Genç erkekler için; 14 – 18 yaş: 75 mg/gün

Yetişkinlerde:

  • 19 yaşından büyük erkek bireylerde: 90 mg/gün
  • 19 yaşından büyük kadın bireylerde: 75 mg/gün
  • Gebelerde: 85 mg/gün
  • Emziren annelerde: 120 mg/gün

Sigara tüketen kişilerde ve pasif içicilerde günlük C vitamini miktarı 35 mg kadar artırılmalıdır.

C Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?

C vitamini en fazla sebze ve meyve grubundaki besinlerde bulunur.

Portakal limon mandalina gibi turunçgiller en fazla C vitamini içeriğine sahip olarak bilinseler de, kırmızı tatlı biber gibi sebzeler listede daha üst sıralarda yer alır.

  • Kırmızı biber (yarım su bardağı doğranmış): 95 mg  Günlük İhtiyacı Karşılama Oranı: %100
  • Portakal (1 adet büyük): 82 mg  Günlük İhtiyacı Karşılama Oranı: %100
  • Kivi (1 adet): 64 mg Günlük İhtiyacı Karşılama Oranı: %100
  • Yeşil biber (yarım su bardağı doğranmış): 60 mg   Günlük İhtiyacı Karşılama Oranı: %100
  • Brokoli (yarım su bardağı pişirilmiş): 51 mg Günlük İhtiyacı Karşılama Oranı: %85
  • Brüksel lahanası (yarım su bardağı pişirilmiş): 48 mg  Günlük İhtiyacı Karşılama Oranı: %80
  • Greyfurt (yarım su bardağı doğranmış ): 43 mg Günlük İhtiyacı Karşılama Oranı: %71
  • Çilek (yarım su bardağı): 42 mg   Günlük İhtiyacı Karşılama Oranı: %70

C vitamini ısı, ışık ve oksijene karşı hassastır. Pişirmeyle C vitamini %30 ile %40 arası kayba uğrar. Besinler hazırlanırken ve pişirilirken vitamin kaybını en aza indirmek için çoğunlukla çiğ tüketilmesi önerilir. Pişirilerek tüketilmesi gereken besinlerde de buharda ve az pişirmek vitamin kayıplarının önüne geçecektir. C vitamini oksijene karşı da hassas olduğundan tüketimden hemen önce hazırlanmalı bekletilmemelidir.

C Vitamini Eksikliği Nasıl Anlaşılır? Belirtileri Nelerdir?

Günlük diyette alınan pek çok besinde C vitamini bulunduğundan C vitamini eksikliği (skorbüt hastalığı) sık karşılaşılan bir durum olmasa da kişinin beslenme alışkanlıkları eksiklikte belirleyici rol oynar.

C vitaminin günlük diyette yetersiz alınması bazı hastalıklara sebep olabilirken bazı hastalıklar da vitamin C emilimini azaltabilir bunun neticesinde C vitamini eksikliği (skorbüt hastalığı) oluşabilir.

Örneğin, insülin C vitamininin hücre içine alınmasını kolaylaştırır. Diyabetli hastalarda insülin direnci, C vitaminin hücrelere kolaylıkla alınamamasına neden olur. Bu sebepten diyabetli hastalarda günlük alınması gereken vitamin miktarı sağlıklı bir insana göre daha fazladır.

C vitamini eksikliği (skorbüt hastalığı) bilinen en yaygın nedenleri; yetersiz beslenme, alkolizm, anoreksiya, sigara bağımlılığı ve diyalizdir. Bunun yanı sıra fazla antibiyotik kullanımı, bakteriyel enfeksiyonlar, karaciğer yetmezliği de vücutta vitamin C emilimini olumsuz etkileyerek eksikliğe neden olabilmektedir. 

Eksikliğin belirtileri:

  • Ciltte kuruluk
  • Saç tellerinde zayıflık (kırılma, kopma)
  • Diş eti kanamaları
  • Burun kanamaları
  • Yaraların geç iyileşmesi
  • Bağışıklık sisteminin zayıflaması
  • Kas-eklem ağrıları
  • Deride kolaylıkla oluşan morluklar
  • Açıklanamayan ani kilo kayıpları
  • Yorgunluk, halsizlik

C Vitamini Eksikliği (Skorbüt Hastalığı) Nelere Sebep Olur?

C vitamini; cilt, saç, eklem, kemik, kan damarları gibi bağ dokuların yapısında bulunan kolajenin sentezinden sorumludur. Buna bağlı olarak:

  • Cilt altı kızarıklıklar, morluklar,
  • Selülit oluşumu,
  • Saç tellerinde zayıflık ve buna bağlı saç dökülmeleri, kolay yıpranma, kırılma,
  • Kemiklerde şekil değişimleri,
  • Kaslarda ve eklemlerde güçsüzlük meydana gelir.

Teşhisi konulmamış ve tedavi edilmemiş C vitamini eksikliği (skorbüt hastalığı), nefes darlığına, sinirsel problemlere, yüksek ateş ve havaleye dahi sebep olabilmektedir.

C vitamini bağışıklık için de vazgeçilmez bir etkiye sahiptir. Eksikliğinde iyileşme döneminin uzaması, kolaylıkla enfeksiyona yakalanabilme, sık sık grip, nezle gibi hastalıklara yakalanma gözlemlenir.

C Vitamini Eksikliği (Skorbüt Hastalığı) Durumunda Görülen Hastalıklar Nelerdir?

C vitamini eksikliği (skorbüt hastalığı) 3 ay veya daha fazla sürerse, Skorbüt dediğimiz hastalık meydana gelir.

Skorbüt hastalığı kronik C vitamini eksikliğinin en bilinen hastalığıdır. Hastalar yoğun bir şekilde kansızlık ve bunun neticesinde gelişen rahatsızlıklar yaşarlar.

Skorbüt hastalığının ilk 3 ayda görünen erken belirtileri;

  • Halsizlik, güçsüzlük
  • Azalan iştah
  • Bacak ağrıları
  • Sinirli ruh halidir.

Eksiklik 3 aydan fazla sürdüğünde;

  • Cilt altı kanamaları,
  • Diş eti iltihapları,
  • Diş eti kanamaları,
  • Kansızlık (anemi),
  • Diş dokusunda kayıplar,
  • Gözlerde ışığa karşı hassasiyet, ileri boyutta gözlenirse, körlük
  • Göğüs kafesinde ağrı ve buna bağlı olarak nefes darlığı gelişimi,
  • Eklemlerde hassasiyet ve şişlik meydana gelir.

Tedavi edilmeyen Skorbüt hastalığı hayati tehlikeye varan sonuçlara neden olabilir.

C vitamini eksikliği skorbüt hastalığı dışında başka hastalıklara da sebep olabilmektedir;

  • Damar sertliği,
  • Yüksek tansiyon,
  • Astım,
  • Kansızlık (anemi),
  • Kanser,
  • Enfeksiyon rahatsızlıkları,
  • Felç, bu hastalıklardan bazılarıdır.

C Vitamini Eksikliği (Skorbüt Hastalığı) En Doğal Tedavi Yöntemi Nasıldır?

Vitamin C eksikliğinin klinik teşhisi için damardan alınan kan testine ihtiyaç duyulur. Test sonucunda eksiklik görülürse tedaviye başlanır.

C vitamini eksikliği (skorbüt hastalığı) tedavisinde vitamin takviyesi kullanılır. Genellikle kısa süreli takviye kullanımıyla tedavi tamamlanabilir.

Öncelikle C vitamini eksikliğinin oluşum sebebi doğru incelenmelidir. Beslenme yetersizliğinin sebep olduğu C vitamini eksikliğinde hastaya doğrudan vitamin C takviyesi verilerek ve beslenme planını vitamin C yönünden zenginleştirerek tedavi uygulanır.

Bunun dışında gelişen eksikliklerde öncelikle, C vitamini eksikliği (skorbüt hastalığı) durumuna sebep olan bazı hastalıkların tedavi edilmesi gerekir, bunun ardından  vitamin takviyesi yapılması önerilir.

Vitamin C yeterli düzeye ulaştığında fazlası toksik etki oluşturacağından takviye durdurulur, ama besinlerle alıma devam edilir.

Gereksiz antibiyotik kullanımı bağırsaklardan C vitaminin emilimini azaltacağından, engellenmelidir.

Sigara ve alkol tüketimi durdurulmalıdır.

Umarım, bu araştırmamızı beğenmişsiniz. Aşağıdaki sosyal medya paylaşım tuşlarından paylaşabilirsiniz. Sorularını olursa, alta yorum olarak bırakabilirsiniz. Ayrıca, bir önceki Glikoz Şurubu (Mısır Şurubu) başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz. Sık aldığınız veya tükettiğiniz ürünlerdeki glikoz şurubu hakkında bilgi edinebilirsiniz.

Beğenin ve paylaşın, herkes faydalansın!